İşçilik Fiyat Farkı Ödemesi Toptan İptal: "En Az Personel" İfadesi Yetersiz Bulundu!

Hizmet alımlarında işçilik maliyetlerindeki değişiklikler için fiyat farkı ödenmesi, Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar'ın 6. maddesi ile katı kurallara bağlanmıştır. Bu kuralların ihale dokümanında tam olarak karşılanmaması, yapılan tüm fiyat farkı ödemelerini hukuksuz hale getirmekte ve kamu zararına yol açmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, ihale dokümanlarınızın fiyat farkı mevzuatına tam uyumlu olmasını sağlar. Sayıştay 3. Dairesi’nin 21.01.2025 tarihli ve 523 sayılı kararı, bu şartların ne kadar katı yorumlanması gerektiğini ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"Usul ve Esaslar'ın 6 ncı maddesine göre... fiyat farkı hesaplanabilmesi için, iş kapsamında çalıştırılan işçilerin sayısının ihale dokümanında belirlenmiş olması ve sayısı belirlenmiş bu işçilerin haftalık çalışma saatinin tamamını İdarede kullanmasının yine İhale dokümanında öngörülmüş olması gerekmektedir."

Olayın Arka Planı: Şartları Sağlamayan Dokümana Dayalı Ödeme

Bir yükseköğretim kurumu (üniversite), "Öğrenci ve Personeline 4 Öğün Yemek Hizmeti Alımı" işinde, idari şartnameye "sadece Esaslar'ın 6. maddesine göre işçilik fiyat farkı uygulanacaktır" hükmünü koymuştur. İdare, bu hükme dayanarak yükleniciye işçilik fiyat farkı ödemeleri yapmıştır.

Hukuki Zemin: Madde 6'nın İki Kümülatif Şartı

Esaslar'ın 6. maddesi (personel maliyetlerindeki değişiklik) ile fiyat farkı ödenebilmesi için iki şartın birlikte ve mutlaka ihale dokümanında yer alması gerekir:

1.     Personel Sayısı Belirlenmeli: Çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında (teknik şartname vb.) net olarak belirlenmiş olması.

2.     Tam Zamanlı Çalışma Öngörülmeli: Bu personelin haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağının ihale dokümanında açıkça öngörülmüş olması.

Sayıştay'ın Tespiti: Doküman İki Şartı da İhlal Ediyor

Sayıştay, ihalenin teknik şartnamesini incelediğinde iki şartın da sağlanmadığını tespit etmiştir:

1.     Personel Sayısı Belirsiz: Dokümanda, "1 gıda mühendisi, ... 7 aşçı ve yeterli sayıda servis elemanı..." gibi belirsiz ifadeler kullanılmıştır. Ayrıca, "akademik takvim içi dönemde en az 60... personel ile iş yürütülebilecektir" denilerek asgari bir sayı belirtilmiş, ancak 6. madde için gereken net sayı belirlenmemiştir.

2.     Çalışma Saati Belirsiz: Dokümanda, işçilerin haftalık çalışma saatinin tamamını idarede geçireceğine dair hiçbir hüküm (öngörü) bulunmamaktadır.

İdare, savunmasında, işin niteliğinin (öğle, akşam yemeği, temizlik) zaten tam zamanlı çalışmayı gerektirdiğini iddia etmiştir. Ancak Sayıştay, bunun "öngörülmüş" olması gerektiği, idarenin zımni kabulünün yeterli olmadığını belirtmiştir. Hatta idarenin ihale sürecindeki bir şikayet başvurusuna "haftalık çalışma süresinin tamamının idarede kullanılmasına yönelik net bir belirleme bulunmadığı" şeklinde cevap verdiği de tespit edilmiştir.

Analizin Sonucu

·        İdareler İçin: Esaslar'ın 6. maddesine göre fiyat farkı ödenecekse, personel sayısı "en az X" veya "yeterli sayıda" gibi muğlak ifadelerle değil, "X adet" şeklinde net olarak belirlenmelidir. Ayrıca "personelin haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılacaktır" hükmü dokümana açıkça yazılmalıdır.

·        Sonuç: Bu iki şart sağlanmadığı için, yükleniciye 6. maddeye göre fiyat farkı ödenmesi hukuken mümkün değildir. Yapılan tüm işçilik fiyat farkı ödemeleri, "belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması" kapsamında kamu zararıdır.

·        Nihai Karar (Sorumluluk): Sayıştay, oluşan kamu zararının tamamının, ilgili Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlilerine müştereken ve müteselsilen, faiziyle birlikte ödettirilmesine (zimmet) karar vermiştir.