İş Kazası Mahkumiyeti İhaleye Engel: KİK'in "Mesleki Faaliyet" Yorumu

Kamu ihalelerine katılımda adli sicil kaydı, 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesi kapsamında temel yeterlik kriterlerinden biridir. Özellikle "mesleki faaliyetten dolayı hüküm giyme" hali, idareler ve istekliler arasında sıklıkla yoruma dayalı uyuşmazlıklara neden olmaktadır. İstekliler genellikle, hakkında "mesleki faaliyetten men" kararı bulunmadıkça, iş kazası gibi durumlardan kaynaklanan cezaların bu kapsama girmediğini savunmaktadır. Bu tür karmaşık ihale ve yeterlik sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, firmanızın gereksiz yere ihale dışı kalmasını engelleyebilir. Kamu İhale Kurulu'nun 05.02.2025 tarihli ve 2025/UY.I-459 sayılı kararı, bu konudaki gri alanı netleştiren önemli bir emsal teşkil etmektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"…söz konusu Mahkeme hükmünün mesleki faaliyetin yürütülmesinden kaynaklandığı ve bu haliyle 4734 sayılı Kanun'un 10'uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (e) bendi kapsamında ihale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyme durumunun varlığı nedeniyle ihale dışı bırakılma müeyyidesinin uygulanmasında mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır."

Olayın Arka Planı: İş Kazası ve İhale Dışı Bırakılma

Bir su ve kanalizasyon idaresi tarafından yürütülen kanalizasyon ve yağmursuyu inşaatı yapım işi ihalesinde, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi sunan istekli, sözleşme aşamasında sunduğu belgelerin incelenmesi neticesinde ihale dışı bırakılmıştır. İsteklinin adli sicil kaydında, ihale tarihinden önceki beş yıl içinde "taksirle yaralama" suçundan (iş kazası) kaynaklı kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı bulunduğu tespit edilmiştir.

İdarenin Pozisyonu: "Suçun Kaynağı Mesleki Faaliyettir"

İdare, Hukuk Müşavirliği'nden aldığı görüşe dayanarak hareket etmiştir. İdareye verilen görüşte, isteklinin mahkumiyetine konu olan "taksirle yaralama" suçunun, bir bina inşaatında işveren sıfatıyla gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almaması (denetim eksikliği, gerekli araç gereci sağlamama vb.) nedeniyle meydana gelen bir iş kazasından kaynaklandığı belirtilmiştir. İdare, bu suçun mahiyeti itibarıyla "mesleki faaliyetin icrasından kaynaklanmış" olduğuna ve 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesinin ilgili bendi uyarınca ihaleye katılım engeli teşkil ettiğine karar vererek istekliyi ihale dışı bırakmıştır.

KİK'in Değerlendirmesi: "Mesleki Faaliyetten Men" Kararı Gerekmez

İstekli, Kamu İhale Kurulu'na (KİK) yaptığı itirazen şikâyet başvurusunda, mahkeme kararında "mesleki faaliyetten yasaklandıklarına" dair bir hüküm bulunmadığını, cezanın sadece adli para cezası olduğunu ve bu durumun ihaleye katılımı engellememesi gerektiğini savunmuştur.

KİK, yaptığı incelemede bu iddiayı reddetmiştir. Kurul, 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesinin ilgili bendinin uygulanması için, mahkemenin ayrıca bir "mesleki faaliyetten men" kararı vermesinin şart olmadığını vurgulamıştır. Önemli olan, ihale tarihinden önceki beş yıl içinde alınan mahkumiyetin kaynağının mesleki faaliyet olup olmadığıdır.

KİK, mahkeme kararının gerekçesini detaylı olarak incelemiştir. Kararda, isteklinin (sanık/işveren) "organizasyonun yapılmaması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin alınmaması, denetim yapılmaması, kişisel koruyucu donanım tedarik edilmemesi" gibi asli kusurları nedeniyle iş kazasının meydana geldiği ve bu sebeple "taksirle yaralama" suçundan cezalandırıldığı sabittir. KİK, bu tespitler ışığında, suçun doğrudan mesleki faaliyetin yürütülmesinden kaynaklandığına ve idarenin istekliyi ihale dışı bırakma kararının mevzuata uygun olduğuna hükmetmiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, özellikle yapım işleri ve tehlikeli iş kolları sektöründeki firmalar için kritik bir uyarı niteliğindedir:

  1. "Mesleki Faaliyetten Hüküm" Geniş Yorumlanır: 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesindeki yasaklılık hali için, mahkemenin ayrıca "meslekten men" kararı vermesi gerekmez. İşveren veya şirket yetkilisi sıfatıyla, işin yürütümü sırasında işlenen (taksirle yaralama, taksirle ölüme sebebiyet verme vb.) ve iş sağlığı güvenliği eksikliklerinden kaynaklanan suçlar, "mesleki faaliyetten dolayı hüküm giyme" kapsamında değerlendirilir.
  2. İş Kazası Mahkumiyeti İhaleye Engeldir: İhale tarihinden önceki son beş yıl içinde, işveren kusurundan kaynaklanan bir iş kazası nedeniyle kesinleşmiş bir mahkumiyet (adli para cezası dahi olsa), ihaleye katılım için doğrudan bir engel teşkil etmektedir.
  3. Adli Sicil Kaydı Detaylı İncelenmelidir: İsteklilerin ihaleye girmeden önce sadece sicil kaydının "olup olmadığına" değil, var olan kayıtların "içeriğine" ve suçun mesleki faaliyetle ilgisine dikkat etmeleri gerekmektedir.