KİK'ten İdarelere Net Uyarı: ADT Sorgulamasında Tüm İsteklilere Eşit Davranılmalı!

Aşırı düşük teklif (ADT) sorgulama süreci, ihale komisyonlarının en dikkatli yürütmesi gereken aşamalardan biridir. 4734 sayılı Kanun'un 38. maddesi ve Kamu İhale Genel Tebliği'nin 79. maddesi, bu sürecin nasıl yapılacağını net kurallara bağlamıştır. Bu kuralların temel taşı, Kanun'un 5. maddesinde yer alan "eşit muamele" ilkesidir. İdarenin, sorgulamaya tabi tuttuğu istekliler arasında farklı muamelede bulunması, ihalenin seyrini doğrudan etkileyen ağır bir usul hatasıdır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, ADT sürecinde usul hatalarına veya haksız rekabete maruz kalmanızı engeller. Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) 29.01.2025 tarihli 2025/UH.II-403 ve 2025/UH.II-399 sayılı kararları, bu ilkenin ihlal edildiği iki benzer vakayı tespit etmiştir.

Kararın İlgili Kısmı (2025/UH.II-399 sayılı karardan)

"...idarece önemli teklif bileşenleri belirlenerek yeni bir aşırı düşük teklif sorgulama yazısının 28.11.2024 tarihinde Mikromed...Şti.ye, 29.11.2024 tarihinde ise Bt Tıbbi Ürünler... ile başvuru sahibi Force Medikal...Şti.ye... gönderildiği, ancak aşırı düşük sorgulama yazısı gönderilen Mikromed...Şti.ye açıklamalarını sunması için 02.12.2024 tarihine kadar süre verilirken (2 iş günü), Bt Tıbbi Ürünler... ile başvuru sahibi Force Medikal...Şti.ye açıklamalarını sunmaları için 04.12.2024 tarihine kadar (3 iş günü) süre verildiği, buna ek olarak önemli teklif bileşenlerinin belirlenmiş olduğu söz konusu yazının, sınır değerin altında teklif sunan bir diğer istekli Biobak Laboratuvar...A.Ş.ye ise hiç gönderilmediği tespit edilmiş olup... idarece gerçekleştirilen aşırı düşük teklif sorgulamasının Kanun'da yer alan eşit muamele ilkesine... aykırı olduğu..."

Olayın Arka Planı: Zincirleme Usul Hataları

Her iki ihalede de (Konya ve Gaziantep'teki iki farklı laboratuvar ihalesi) idareler benzer bir süreç işletti:

  1. Hatalı İlk Sorgulama: İdareler, sınır değerin altında kalan isteklilerden ADT açıklaması istedi. Ancak ilk sorgulama yazılarında, Tebliğ'in zorunlu kıldığı "önemli teklif bileşenlerini" (örn: kit maliyeti, cihaz maliyeti) belirtmediler.
  2. Şikayet Üzerine Düzeltme Girişimi: Konya'daki ihalede bir istekli idareye şikayette bulunarak sorgulamanın hatalı olduğunu bildirdi. İdare hatasını anlayıp yeni bir sorgulama yazısı hazırladı.
  3. Eşit Muamele İhlali: İdareler, bu yeni ve geçerli sorgulama yazısını;
    • Sınır değer altındaki isteklilerden birine (daha sonra ihaleyi kazanan) hiç göndermedi.
    • Diğer isteklilere ise farklı açıklama süreleri (birine 2 iş günü, diğerine 3 iş günü) vererek gönderdi.

 

KİK'in Değerlendirmesi: "Eşit Muamele" Esastır

KİK, her iki başvuruda da idarelerin ADT sorgulama sürecini temelden sakatladığına karar verdi.

  • Bileşenleri Belirtme Zorunluluğu: Tebliğ'in 79. maddesi, idarenin "teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenleri" tüm istekliler için aynı olacak şekilde belirtmesini zorunlu kılar. İdarelerin ilk sorgulamaları bu nedenle geçersizdi.
  • Tüm İsteklilere Gönderme Zorunluluğu: İkinci (düzeltilmiş) sorgulamanın, sınır değerin altındaki tüm isteklilere gönderilmesi gerekirdi. İhaleyi kazanan firmanın bu sorgulamaya hiç tabi tutulmaması, doğrudan bir ihlaldir.
  • Eşit Süre Verme Zorunluluğu: Tebliğ, isteklilere "üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre" verilmesini şart koşar. İdarenin bir istekliye 2 gün, diğerine 3 gün süre vermesi hem yasal asgari süreye hem de eşit muamele ilkesine aykırıdır.

KİK, bu gerekçelerle ihale komisyonu kararını iptal etmiş ve idarenin, önemli teklif bileşenlerini açıkça belirterek, sınır değerin altındaki tüm isteklilere eşit süre (en az 3 iş günü) vererek sorgulama işlemini yeniden yapması yönünde düzeltici işlem belirlemiştir.

Analizin Sonucu

  • ADT sorgulaması, ihale sürecinin en hassas noktalarından biridir ve katı usul kurallarına tabidir.
  • İdare, sorgulama yazısında mutlaka "önemli teklif bileşenlerini" (ana maliyet kalemlerini) açıkça listelemelidir.
  • Bu sorgulama yazısı, sınır değerin altında teklif veren tüm isteklilere gönderilmek zorundadır. Bir isteklinin bile sorgulama dışında tutulması ihaleyi sakatlar.
  • Sorgulamaya cevap vermeleri için isteklilere tanınan süre herkes için aynı olmalı ve yasal asgari süre olan 3 iş gününden az olmamalıdır.
  • Bu kurallardan herhangi birinin ihlali, "eşit muamele" ilkesinin ihlalidir ve KİK tarafından "düzeltici işlem" veya "iptal" kararı verilmesine yol açar.