İrtikap Davasında "Beraat" Kararı "Eksik İnceleme" Nedeniyle Bozuldu: Banka Kayıtları İncelenmeli!

Kamu ihalelerine katılan yükleniciler veya belediyelerden ruhsat bekleyen yatırımcılar için en kritik konulardan biri, kamu görevlileriyle olan finansal ilişkilerin niteliğidir. Özellikle "spor kulübüne bağış" veya "hatır çeki" adı altında yapılan ödemeler, "icbar suretiyle irtikap" (zorlama yoluyla menfaat temini) suçlamalarının merkezinde yer alabilmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, firmaları geri dönülmez hukuki risklerden korur.

Bu analizde, Yargıtay 5. Ceza Dairesi'nin 06.07.2023 tarihli ve 2022/9842 E., 2023/7927 K. sayılı önemli kararı ele alınmaktadır. Karar, irtikap suçlamalarında "eksik inceleme" ile verilen beraat kararlarının Yargıtay tarafından neden bozulduğunu göstermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...çeklerin tahsil edildiği tarihler ile kredi ödemesinin yapıldığı tarihlerin karşılaştırılabilmesi, bu kapsamda savunmanın doğruluğunun irdelenmesi açısından ilgili bankaya müzekkere yazılarak savunmada geçen kredi sözleşmesinin istenmesi ve bu krediye kim ya da kimlerin kefil olduğunun sorularak bunlarla birlikte krediye dair ödeme tarihlerini de gösteren evrakın dosya arasına getirtilmesinden... sonra... sonucuna göre sanıkların hukuki durumunun ayrı ayrı takdir ve tayini gerekirken eksik incelemeyle yazılı şekilde hükümler kurulması... [BOZULMASINA]..."

Olayın Arka Planı: Ruhsat ve İhale Süreçlerinde "Bağış" İddiası

Bir belediye tarafından düzenlenen çeşitli yapım işi ihalelerine katılan bir firma yetkilisi, belediyedeki görevliler hakkında şikâyetçi olmuştur. İddialar özetle şöyledir:

  1. Firma, katıldığı iki ayrı ihalede (tretuvar ve park yapım işi) Kamu İhale Kurumu'na (KİK) itirazda bulunmuştur.
  2. Aynı firma, belediyeden aldığı başka bir (huzurevi) ihalesinde, belediyenin yerine getirmesi gereken yükümlülükleri (yol, kazı, elektrik) yerine getirmemesi nedeniyle zorluk yaşamıştır.
  3. Bu sorunların çözülmesi ve KİK itirazlarının geri çekilmesi karşılığında, belediyedeki yetkililer (sanıklar), firmadan belirli bedellerde çekler almıştır.
  4. Ayrıca, bir kooperatifin inşaat ruhsatı alabilmesi için, belediye yetkilileri tarafından yönetilen bir spor kulübüne yüklü miktarda "bağış" yapması istenmiştir.

Sanıklar (belediye görevlileri) ise savunmalarında, söz konusu spor kulübünün maddi sıkıntıları olduğunu, kulüp için şahsi kredi çektiklerini, şikâyetçiden alınan çeklerin "hatır çeki" olduğunu ve bu şahsi kredinin kapatılmasında kullanıldığını iddia etmişlerdir.

Hukuka Aykırı Delil Tespiti ve Eksik İncelemeyle Gelen Beraat

Yargılamayı yapan Ağır Ceza Mahkemesi, dosyada bulunan bir ses kaydını "hukuka aykırı delil" olarak değerlendirip hükme esas almamıştır. Mahkeme, şikâyetçilerin daha sonra şikâyetten vazgeçmiş olmalarını da (irtikap şikâyete bağlı olmasa da) dikkate alarak, sanıkların üzerlerine atılı suçları işlediklerine dair yeterli delil bulunmadığı gerekçesiyle tüm sanıklar hakkında beraat kararı vermiştir.

Yargıtay'dan Net Talimat: Savunmanın "Kredi" İddiası Sonuna Kadar Araştırılmalı

Yargıtay 5. Ceza Dairesi, mahkemenin ses kaydını hukuka aykırı bulmasını yerinde tespit etmekle birlikte, beraat kararını "eksik inceleme" nedeniyle bozmuştur. Yargıtay, mahkemenin sadece iddia makamının delillerini değil, sanıkların savunmalarını destekleyen veya çürüten delilleri de toplamak zorunda olduğunu vurgulamıştır.

Yargıtay'a göre, beraat kararı verilebilmesi için şu araştırmalar yapılmalıydı:

  1. Sanıkların "kulüp için şahsi kredi çektik" savunması araştırılmalıdır. İlgili bankadan kredi sözleşmesi, ödeme planı ve bu krediye kimlerin "kefil" olduğu sorulmalıdır.
  2. Şikâyetçiden alınan çeklerin tahsil edildiği tarihler ile savunmada belirtilen kredinin kapatılma tarihleri karşılaştırılmalıdır.
  3. Savunmalarda adı geçen ancak dinlenmeyen kilit tanıklar (örn: kredinin çekildiği iddia edilen banka çalışanı) dinlenmelidir.
  4. Sanıkların hangi dönemlerde spor kulübünde yöneticilik yaptığı resmi olarak tespit edilmelidir.
  5. Krediye ilişkin icra takibi yapıldığı iddia edilmişse, ilgili icra dosyaları getirtilmelidir.

Yargıtay, bu deliller toplanmadan, sadece "delil yetersizliği" gerekçesiyle beraat kararı verilmesinin hukuka aykırı olduğuna hükmetmiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, irtikap ve rüşvet gibi yolsuzluk davalarında yargılama pratiğine ilişkin önemli sonuçlar içermektedir:

  • Savunmanın Araştırılması: Ceza yargılaması sadece iddiaları değil, savunmaları da ispatlamakla yükümlüdür. Sanığın "parayı aldım ama şahsi krediyi kapattım" savunması, soyut bir beyan olarak bırakılamaz; banka kayıtları ve tanıklarla desteklenip desteklenmediği araştırılmak zorundadır.
  • "Bağış" Maskesi: Özellikle belediye ihalelerinde, "spor kulübüne bağış" talepleri son derece risklidir. Bu taleplerin, devam eden bir ihale süreciyle veya yüklenicinin yaşadığı bir sorunla (hakediş ödemesi, süre uzatımı, ruhsat) ilişkilendirilmesi, eylemi doğrudan "irtikap" suçu kapsamına sokabilir.
  • Eksik İnceleme: Yargıtay, yerel mahkemelerin "delil yetersizliği" beraatlerine temkinli yaklaşmaktadır. Eğer dosyada araştırılması gereken (banka kaydı, tanık, resmi belge gibi) somut bir husus varken araştırılmamışsa, bu durum "eksik inceleme" gerekçesiyle kararın bozulmasına neden olmaktadır.