Kamu ihalelerine katılımın temel şartlarından biri, isteklilerin ihale tarihi itibarıyla devlete karşı kesinleşmiş sosyal güvenlik primi ve vergi borcunun bulunmamasıdır. Elektronik ihale (e-ihale) süreçlerinde bu durum, ihale komisyonu tarafından teklif zarfları açılır açılmaz EKAP üzerinden yapılan otomatik sorgulamalarla anında tespit edilmektedir. Bu sorgulamalarda ortaya çıkan bir borç kaydı, teklifin değerlendirme dışı bırakılmasına yol açabilir. İhale süreçlerindeki bu katı ve anlık denetimler, isteklilerin mali yükümlülüklerini titizlikle takip etmesini zorunlu kılmaktadır. Yaka Danışmanlık, ihale, sözleşme ve hakediş süreçlerinde, bu tür kritik yeterlik kriterlerine ilişkin güncel mevzuat ve uygulamalar hakkında danışmanlık vererek, isteklilerin öngörülemeyen engellerle karşılaşmasını önlemektedir. Kamu İhale Kurulunun 15.10.2025 tarihli ve 2025/UY.I-2247 sayılı kararı, SGK borcuna ilişkin kuralın ne kadar kesin olduğunu ve sonradan sunulan belgelerin hangi şartlarda kabul edilebileceğini göstermesi açısından önemli bir örnektir.

Sorgulama Anı ve Belge Tarihi Arasındaki Uyuşmazlık

Bir içme suyu hattı inşaatı yapım işi ihalesi, 03.09.2025 tarihinde gerçekleştirilmiştir. İhale komisyonu, teklifleri açtığı anda EKAP üzerinden yaptığı otomatik sorgulamada, başvuru sahibi isteklinin kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu bulunduğunu tespit etmiştir. İdare, bu tespit üzerine, o dönemde SGK entegrasyonunda yaşanan genel bir soruna ilişkin geçici bir düzenleme getiren Kurul kararına istinaden, istekliye bir yazı göndererek "ihale tarihi itibarıyla kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcunun bulunmadığını gösterir doğrulanabilir bir belgeyi" sunması için süre vermiştir.

İstekli, bu talep üzerine Sosyal Güvenlik Kurumundan aldığı iki adet "e-borcu yoktur" belgesini idareye sunmuştur. Ancak idare, bu belgelerden birinin 05.09.2025 tarihinde alındığını ve aynı tarihli borç durumunu gösterdiğini, diğerinin ise 08.09.2025'te alınıp 01.09.2025 tarihli durumu yansıttığını tespit etmiştir. Her iki belgenin de kritik tarih olan "03.09.2025" itibarıyla borç durumunu göstermemesi nedeniyle, idare isteklinin teklifini değerlendirme dışı bırakmıştır.

Kurulun Kararı: Belge, İhale Tarihindeki Durumu İspatlamalıdır

Kamu İhale Kurulu, yaptığı incelemede idarenin kararını hukuka uygun bulmuştur. Kurul'un kararının temel dayanağı, 4734 sayılı Kanun'un 10. maddesi ve ilgili yönetmeliklerin amir hükmüdür: Yeterlik kriterlerinin, ihale tarihi itibarıyla sağlanması zorunludur.

Başvuru sahibi, geçici nitelikteki Kurul kararını, "herhangi bir tarihte alınmış" bir borcu yoktur belgesinin yeterli olacağı şeklinde yorumlamışsa da, Kurul bu yorumu kabul etmemiştir. Kurul, söz konusu geçici düzenlemenin, entegrasyon sorunu nedeniyle EKAP'ta hatalı görünen borç durumunu düzeltme imkanı vermek amacıyla getirildiğini, ancak bu imkanın temel kuralı değiştirmediğini vurgulamıştır. Yani, istekliye verilen süre, ihale tarihi itibarıyla aslında borcu olmadığını ispatlama fırsatıdır.

İsteklinin sunduğu belgeler, 01.09.2025 ve 05.09.2025 tarihlerinde borcu olmadığını göstermektedir. Ancak bu durum, arada kalan 03.09.2025 tarihinde borcu olmadığı anlamına gelmez. Bir borç, ayın birinde ödenip, ikisinde yeniden doğabilir ve dördünde tekrar ödenebilir. Bu nedenle, sunulan belgeler, ihale anındaki durumu net bir şekilde tevsik edememiştir. Kurul, ihale tarihi itibarıyla borçsuzluğun ispatlanamaması nedeniyle, EKAP üzerinden yapılan ilk sorgulamanın geçerli olduğunu ve idarenin değerlendirme dışı bırakma kararında mevzuata aykırılık bulunmadığını belirtmiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, e-ihalelerde yeterlik kriterlerinin sağlanması gereken anın "ihale tarihi ve saati" olduğu gerçeğini bir kez daha ve kesin bir dille teyit etmektedir.

İstekliler için en önemli ders, ihaleye teklif vermeden hemen önce, hatta ihale sabahı, vergi ve SGK borç durumlarını mutlaka kontrol etmeleri ve varsa tüm borçlarını ödemeleridir. EKAP üzerinden yapılan sorgulama anlık ve kesindir. Sonradan "ödeme talimatı vermiştim", "muhasebeci unutmuş" gibi mazeretler kabul görmemektedir. İdare tarafından bir bilgi eksikliği tamamlama talebi geldiğinde ise, sunulacak belgenin mutlaka ihale tarihi itibarıyla geçerli durumu yansıttığından emin olunmalıdır.

İdareler açısından ise bu karar, bilgi tamamlama sürecinin amacını ve sınırlarını netleştirmektedir. Bilgi tamamlama, ihale tarihi itibarıyla var olan bir durumu tevsik etmek için kullanılır; ihale tarihinden sonra ortaya çıkan yeni bir durumu veya düzeltmeyi kapsamaz. İdareler, kendilerine sunulan belgelerin tarihlerini ve içeriğini bu kritere göre dikkatle incelemeli ve temel yeterlik kurallarından taviz vermemelidir. Ayrıca karar, idarenin şikayet süreçleri tamamlanmadan sözleşme imzalayarak usul hatası yaptığını tespit etse de, başvurunun esası reddedildiği için bu hatanın sonuca etkili olmadığını belirterek, usul ve esas ayrımının önemini de vurgulamıştır.