Yüklenici Ücret İndirimini "Ek Sözleşme" ile İmzaladı: Sonradan Dava Açabilir mi?

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 15. maddesi, "sözleşme hükümlerinde değişiklik yapılamaz" kuralını getirerek, ihale edilen bedel ve şartların korunmasını amaçlar. Peki, sözleşme imzalandıktan sonra yaşanan olağanüstü bir gelişme (örneğin asgari ücrete beklenmedik dev bir zam gelmesi) nedeniyle taraflar "gönüllü olarak" bir araya gelip, fiyatları (örneğin işçilik yüzdelerini) düşüren bir "ek sözleşme" imzalarsa ne olur? Yüklenici, iş bittikten sonra "O imzaladığım ek sözleşme 4735'e aykırıydı, geçersizdi, bana asıl sözleşmedeki yüksek fiyatı ödeyin" diyebilir mi? Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, imzaladığınız ek protokollerin hukuki geçerliliğini ve sonuçlarını öngörmenizi sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 07.04.2025 tarihli ve 2025/468 E., 2025/1367 K. sayılı kararı, bu kritik soruyu yanıtlamıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının her iki sözleşmeyi de serbest iradesiyle imzaladığını, davacı ile değişikliğe ilişkin karşılıklı anlaşarak ek sözleşmenin imzalandığını... müvekkili olduğu idarenin aşırı ifa güçlüğü nedeniyle... Asgari Ücret Tespit Komisyonun brüt asgari ücreti 1.647,00 TL olarak belirlediğini, bu durumun belediye bütçesini ciddi biçimde sarstığını..."

 

Olayın Arka Planı: Asgari Ücret Artışı ve "Ek Sözleşme" ile Ücret İndirimi

Bir belediye (idare) ile özel güvenlik firması (yüklenici) arasında 05.01.2016 tarihinde sözleşme imzalanır. Sözleşmede güvenlik görevlisine "Brüt Asgari Ücret + %30 fazlası" ödeneceği yazılıdır.

Ancak, 2016 yılı için belirlenen yeni asgari ücret (1.647,00 TL), idarenin bütçesini öngörülemeyen bir şekilde sarsar. İdare, bu "aşırı ifa güçlüğü" nedeniyle ihaleyi bu şartlarla sürdüremeyeceğini belirtir. Bunun üzerine taraflar 29.01.2016 tarihinde (sadece 24 gün sonra) masaya oturur ve "ek sözleşme" imzalarlar. Bu ek sözleşme ile güvenlik görevlisinin ücreti "Brüt Asgari Ücret + %4 fazlası" olarak düşürülür.

İş bittikten sonra yüklenici dava açar. İddiası: "İmzaladığım o ek sözleşme, 4735 S.K. Md. 15'e (sözleşme değiştirilemez) aykırıdır ve TBK 27'ye göre kesin hükümsüzdür. İdarenin bana asıl sözleşmedeki %30'luk farkı (1.035.535,39 TL) ödemesi gerekir."

 

İdarenin Savunması: "Aşırı İfa Güçlüğü Vardı ve Gönüllü İmzaladın"

İdare, asgari ücret zammının kendileri için "aşırı ifa güçlüğü" (TBK 138 benzeri) yarattığını, bütçelerinin sarsıldığını ve yüklenicinin bu yeni duruma "karşılıklı anlaşarak" ve "serbest iradesiyle" ek sözleşmeyi imzaladığını savunmuştur.

 

Yargıtay'ın Onadığı Karar: İmzalanan Ek Protokol Geçerlidir

Hem İlk Derece Mahkemesi hem de Bölge Adliye Mahkemesi, idareyi haklı bularak davanın reddine karar vermiştir. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi de bu kararı onamıştır.

Bu onama kararı şu anlama gelmektedir: 4735 sayılı Kanun'daki "sözleşme değiştirilemez" yasağı mutlak değildir. Tarafların, sözleşmenin temelini sarsan olağanüstü bir durum (burada idare aleyhine oluşan aşırı ifa güçlüğü) karşısında, serbest iradeleriyle ve karşılıklı anlaşarak imzaladıkları bir "ek sözleşme" (protokol) geçerlidir. Yüklenici, "serbest iradesiyle" imzaladığı ve ücret indirimini kabul ettiği bir protokole dayanarak, daha sonra "bu protokol zaten kanuna aykırıydı" diyerek asıl sözleşmedeki yüksek bedeli talep edemez. Bu durum, "çelişkili davranış yasağı" (dürüstlük kuralı) ile de ilgilidir.

 

Analizin Sonucu

Yükleniciler İçin: İdare sizden, beklenmedik bir maliyet artışı (asgari ücret, kur farkı vb.) nedeniyle "ek sözleşme" veya "protokol" ile fiyatlarınızda indirim talep ederse çok dikkatli olun. Eğer bu protokolü "serbest iradenizle" imzalarsanız (baskı altında imzaladığınızı ispat edemezseniz), bu imza geçerli kabul edilecek ve daha sonra 4735 sayılı Kanun'a aykırılık iddiasıyla fark bedeli talep etme hakkınızı kaybedeceksiniz.

İdareler İçin: Sözleşmenin yürütülmesini imkansız kılan (bütçeyi sarsan) öngörülemez maliyet artışları durumunda, yüklenici ile karşılıklı anlaşarak (gönüllü) bir "ek sözleşme" yapmak, sözleşmeyi uyarlamak için Yargıtay'ın da geçerli kabul ettiği bir yoldur.