Yargıtay'dan Kritik Md. 24 Yorumu: İhalesi Mahkemece İptal Edilen Yüklenici Kâr Kaybı Alabilir mi?

Kamu ihale sözleşmelerinde, işin sözleşme bedelinin %80'inden daha düşük bir bedelle tamamlanması durumunda yükleniciye kâr kaybı ödenmesini düzenleyen 4735 sayılı Kanun'un 24. maddesi, uygulamada sıklıkla yanlış yorumlanmaktadır. Bu maddenin, idarenin iradesi dışında (örneğin bir mahkeme kararıyla) iptal edilen sözleşmeler için de geçerli olup olmadığı önemli bir hukuki sorundur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, firmaları telafisi güç zararlardan koruyabilir. Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 2021/1180 E., 2021/1998 K. sayılı kararı, bu konudaki belirsizliği net bir şekilde gidermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmesi Kanununun 24. maddesi, sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksikliği ve işin tasfiyesine ilişkin olup, son fıkrasının ise götürü bedel işlerde, işin %80’inden daha düşük bedelle tamamlanacağı anlaşıldığı durumlarda uygulanması mümkündür. Davacı ihalenin feshine kadarki bedeli aldığına göre talep edebileceği başka bir hakkı bulunmamaktadır."

Olayın Arka Planı: Mahkeme Kararıyla İptal Edilen Sözleşme

Bir hizmet alımı işinde yüklenici, sözleşme kapsamında işe başlamış ancak kısa bir süre sonra ihalenin kendisinin bir mahkeme kararı ile iptal edilmesi üzerine sözleşme feshedilmiştir. Yüklenici, işi tamamlayamadığı ve sözleşme bedelinin %80'inin altında kaldığı gerekçesiyle, 4735 sayılı Kanun'un 24. maddesinin son fıkrasına dayanarak idareden kâr kaybı tazminatı talep etmiştir.

İlk Derece ve İstinaf Mahkemelerinin Hatalı Yorumu

Hem İlk Derece Mahkemesi hem de Bölge Adliye Mahkemesi, yüklenicinin talebini haklı bulmuştur. Mahkemeler, 4735 sayılı Kanun'un 24. maddesindeki %80 kuralının, sözleşmenin neden tamamlanamadığına bakılmaksızın uygulanması gerektiğine ve yüklenicinin kusuru olmaksızın iş iptal edildiği için kâr kaybı alabileceğine hükmetmiştir.

Yargıtay'ın Nihai Kararı: "Madde 24 Fesih İçin Değil, İş Eksikliği İçindir"

Yargıtay 15. Hukuk Dairesi, bu kararları esastan bozmuştur. Yüksek Mahkeme, 4735 sayılı Kanun'un 24. maddesinin başlığının ve içeriğinin çok açık olduğunu belirtmiştir. Bu madde, "sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksikliği ve işin tasfiyesi" başlığını taşımaktadır.

Yargıtay'a göre maddenin amacı, idarenin kararıyla işte "iş eksikliği" yapılması veya işin "tasfiye edilmesi" durumunda yüklenicinin kâr kaybını korumaktır. Oysa somut olayda bir iş eksikliği veya idari bir tasfiye kararı yoktur; idarenin iradesi dışında, üçüncü bir tarafın (mahkeme) kararıyla sözleşmenin "feshedilmesi" (iptal edilmesi) durumu söz konusudur.

Yargıtay, bu nedenle 24. maddenin uygulama alanı bulamayacağını ve yüklenicinin sadece fesih tarihine kadar yaptığı işlerin bedelini alabileceğini, bunun dışında bir kâr kaybı talep edemeyeceğini netleştirmiştir.

Analizin Sonucu

  1. Md. 24 Kâr Kaybı Her Durumda Uygulanmaz: 4735 S.K. Md. 24'teki kâr kaybı (işin %80'inin altında kalması) hükmü, sadece idarenin kararıyla yapılan iş eksikliği veya işin tasfiyesi hallerinde geçerlidir.
  2. Mahkeme Kararıyla İptal Farklıdır: Sözleşmenin, idarenin kusuru olmaksızın bir mahkeme kararı veya mücbir sebeple "feshedilmesi", Md. 24 kapsamında kâr kaybı hakkı doğurmaz.

Hakediş Sınırı: Bu gibi durumlarda yüklenici, kural olarak, sadece sözleşmenin feshedildiği tarihe kadar gerçekleştirdiği imalatların bedelini talep edebilir.