Götürü Bedel İşin Bedeli Pursantajla Değil, "Fiziki Oranla" Hesaplanır! (Yargıtay Kararı)

Anahtar teslim götürü bedel sözleşmelerde, işin %100 tamamlanması halinde bedel nettir: Yüklenicinin teklif ettiği toplam bedel. Peki, sözleşme feshedildiğinde, yüklenici işi terk ettiğinde veya işin sadece bir kısmı tamamlandığında, yapılan o "kısmın" bedeli nasıl hesaplanacaktır? Sözleşmedeki pursantaj listesi mi, yoksa birim fiyatlar mı esas alınır? Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 04.12.2017 tarihli ve 2016/3524 E., 2017/4249 K. sayılı kararı, bu durumda uygulanması gereken tek bir yöntem olduğunu belirtiyor: Fiziki Oran x Toplam Sözleşme Bedeli. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, özellikle tasfiye veya fesih durumlarında alacaklarınızın doğru yöntemle hesaplanmasını sağlar.

Kararın İlgili Kısmı

"...götürü bedel sözleşmede iş bedelinin belirlenmesi; davacı yüklenicinin alacağı, eksik ve ayıplar gözetilerek sözleşmeye göre gerçekleştirilen imalâtın fiziki oranının belirlenen götürü iş bedeline oranlanması ile hesaplanmalıdır. Açıklanan kurala ve Dairemizin yerleşik içtihatlarına uygun düzenlenmeyen, yetersiz bilirkişi raporuna göre karar verilmesi doğru olmamıştır."

Bakiye İş Bedeli Talebi ve Uyuşmazlık

Bir onarım işi, anahtar teslim götürü bedel sözleşme (mülga 818 s. BK 365. md.) ile ihale edilmiştir. Yüklenici, işin devamı sırasında 3 adet ara hakediş raporu ile ödeme almıştır. Yüklenici, işi bitirdiğini ancak idarenin 4. hakedişi düzenlemediğini, geçici kabulü yapmadığını ve hatta binayı fiilen ibadete açtığını iddia ederek, sözleşme bedelinden kalan bakiye alacağı için dava açmıştır. Davalı idare ise, teftiş raporlarına atıf yaparak işin %51'inin yapılmadığını ve yüklenicinin alacağı olmadığını savunmuştur.

Yargıtay'ın Doğru Hesaplama Yöntemi: Fiziki Oran

İlk derece mahkemesi, aldığı bilirkişi raporuna dayanarak davayı kabul etmiş ancak Yargıtay, bu raporu "yetersiz" ve "Dairenin yerleşik içtihatlarına aykırı" bularak kararı bozmuştur. Yargıtay, anahtar teslim götürü bedel bir işin tamamlanmaması (veya tamamlanıp tamamlanmadığının tartışmalı olması) halinde, yapılan iş bedelinin nasıl hesaplanması gerektiğini net bir formülle açıklamıştır:

  1. Öncelikle, davacı yüklenici tarafından fiilen yapılarak teslim edilen imalatlar tespit edilmelidir.
  2. Bu imalatların, sözleşme kapsamındaki işin tamamına göre "fiziki oranı" hesaplanmalıdır. (Örneğin, sözleşme kapsamındaki toplam işin fiziken %70'i yapılmış).
  3. Bulunan bu fiziki oran (örn: %70), toplam götürü sözleşme bedeline (örn: 136.373,44 TL) uygulanmalıdır.
  4. Çıkan sonuç (örn: 136.373,44 * %70 = 95.461,40 TL), yüklenicinin hak ettiği toplam hakedişi verir.
  5. Bu toplam hakediş bedelinden, yükleniciye daha önce ödenen ara hakediş toplamları (örn: 89.849,16 TL) mahsup edilmeli ve bakiye alacak böylece bulunmalıdır.

Yargıtay, bu kurala uymayan bilirkişi raporunun hükme esas alınamayacağına ve mahkemenin bu formülasyona göre yeni bir rapor alması gerektiğine karar vermiştir.

Analizin Sonucu

  • Anahtar teslim götürü bedel bir işin tasfiyesi, feshi veya kısmen yapılması durumunda, yapılan kısmın bedeli sözleşmedeki pursantaj cetveline göre hesaplanmaz. Pursantaj, sadece iş devam ederken ara ödemeleri yapmaya yarayan bir araçtır.
  • Hesaplama, birim fiyatlar üzerinden de yapılmaz, çünkü sözleşme birim fiyatlı değildir.
  • Tek geçerli yöntem, işin fiziki gerçekleşme oranının tespiti ve bu oranın toplam götürü bedele uygulanmasıdır.
  • Taraflar (hem idare hem yüklenici), bu tür uyuşmazlıklarda bilirkişi incelemesinin bu yönteme göre yapılmasını talep etmeli ve raporun bu yöntemi kullanıp kullanmadığını denetlemelidir.