İhale Dokümanına İtiraz Süresinin Önemi

Kamu ihalelerinde rekabetin ve eşit muamelenin sağlanması, ihale dokümanının mevzuata uygun ve açık olmasına bağlıdır. İdareler tarafından hazırlanan ihale dokümanlarında (ilan, idari ve teknik şartnameler) yer alan ve ihaleye katılımı etkileyen kurallara karşı isteklilerin belirli süreler içinde itiraz etme hakkı bulunur. Bu süreler hak düşürücü niteliktedir. Eğer bir kural, hukuka aykırı olsa bile, yasal süresi içinde şikâyet konusu yapılmazsa, o ihale için "kesinleşmiş" hale gelir ve tüm değerlendirmeler bu kesinleşmiş kurala göre yapılır. Kamu İhale Kurulunun 08.10.2025 tarihli ve 2025/UY.II-2168 sayılı kararı, bu ilkenin ne kadar bağlayıcı olduğunu ve süresinde itiraz edilmeyen bir doküman hükmünün nasıl değiştirilemez hale geldiğini gösteren önemli bir örnektir.

Daraltılmış Benzer İş Tanımı ve Uyuşmazlık

Karara konu olan olay, bir onkoloji hastanesi yapım işi ihalesidir. İdare, İdari Şartname'de benzer iş tanımını şu şekilde yapmıştır: "(B) ÜST YAPI II.GRUP:BİNA İŞLERİ: 20.000 m² ve üzeri hastaneler". Bu tanım, Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliği'ne aykırıdır. Çünkü tebliğ, benzer iş gruplarının (örneğin B-II Grubu) bir bütün olarak belirlenmesi gerektiğini, grup içinden sadece belirli bir iş türünün (bu olayda sadece hastane işleri) seçilerek benzer iş olarak tanımlanamayacağını açıkça belirtir. Kısacası, idare tüm B-II Grubu işleri benzer iş kabul etmesi gerekirken, sadece "20.000 m² ve üzeri hastane" işlerini kabul edeceğini belirterek katılım koşullarını hukuka aykırı bir şekilde daraltmıştır.

İhaleye iş ortaklığı olarak katılan bir isteklinin pilot ortağı, B-II Grubu'na ait bir "Toplu Konut İşleri" iş deneyim belgesi sunmuştur. İdare, sunulan belgenin şartnamede belirtilen "20.000 m² ve üzeri hastaneler" tanımına uymadığı gerekçesiyle iş ortaklığının teklifini değerlendirme dışı bırakmıştır. İş ortaklığı ise bu karara itiraz ederek, şartnamedeki "hastaneler" ifadesinin sadece bir örnek olduğunu ve sundukları B-II Grubu belgenin geçerli sayılması gerektiğini iddia etmiştir.

Kurulun Değerlendirmesi: "Kesinleşen Doküman" İlkesi

Kamu İhale Kurulu, yaptığı incelemede öncelikle idarenin belirlediği benzer iş tanımının mevzuata aykırı olduğunu tespit etmiştir. Tebliğ uyarınca, B-II Grubu içinden sadece hastane işlerinin seçilerek benzer iş olarak tanımlanması bir hatadır.

Ancak Kurul, kararın devamında çok daha önemli bir hukuki ilkeye vurgu yapmıştır: İhale dokümanındaki bu hukuka aykırı düzenlemeye karşı, 4734 sayılı Kanun'da belirtilen süreler içerisinde (ilan tarihinden itibaren en geç ihale tarihinden üç iş günü öncesine kadar) herhangi bir şikâyet başvurusu yapılmamıştır. Şikâyet konusu yapılmadığı için, bu hatalı düzenleme o ihale özelinde kesinleşmiş ve bağlayıcı hale gelmiştir.

Bu durumda, ihale komisyonunun artık "bu kural hatalıydı, doğrusunu uygulayalım" deme yetkisi yoktur. Değerlendirmenin, süresinde itiraz edilmediği için kesinleşen bu kurala göre yapılması zorunludur. Bu çerçevede Kurul, isteklinin sunduğu "Toplu Konut İşleri" belgesinin, kesinleşen dokümanda istenen "20.000 m² ve üzeri hastaneler" şartını karşılamadığına karar vermiştir. Sonuç olarak, idarenin isteklinin teklifini değerlendirme dışı bırakma işleminin, kesinleşen doküman hükümlerine uygun ve yerinde olduğuna hükmedilmiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, kamu ihale süreçlerinde yer alan tüm taraflar için kritik dersler içermektedir:

  • İdareler Açısından: Benzer iş tanımlamaları yapılırken mevzuata, özellikle de ilgili tebliğ hükümlerine harfiyen uyulmalıdır. Gruplar içinden ayrıştırma yaparak benzer iş belirlemek, ihaleyi en başından hukuki bir riske atmaktadır.
  • İstekliler Açısından: İhale dokümanını aldıktan sonra, katılım koşullarını ve özellikle benzer iş tanımını dikkatle incelemeleri hayati önemdedir. Mevzuata aykırı veya rekabeti kısıtlayıcı bir düzenleme tespit ettiklerinde, bunu yasal süresi içinde mutlaka idareye şikâyet konusu yapmalıdırlar. Aksi takdirde, bu kural kesinleşir ve teklif değerlendirmesi bu hatalı kurala göre yapılarak hak kaybına uğrayabilirler.

Nihayetinde bu karar, "kesinleşen ihale dokümanı" ilkesinin gücünü ve ihale sürecinin başında dokümana yönelik şikâyet hakkını kullanmanın ne kadar stratejik bir öneme sahip olduğunu göstermektedir.