İdari Şartnamede Yazmayan Yeterlik Kriteri Önemli Değildir

Kamu ihale sürecinde, tekliflerin değerlendirilmesi aşaması, ihale dokümanında belirlenen kurallara harfiyen uyulmasını gerektiren, hassas bir süreçtir. Bu süreçte en temel ilke, isteklilerin yeterliğinin, ihale dokümanının ayrılmaz bir parçası olan idari şartnamede açıkça ve önceden ilan edilmiş kriterlere göre belirlenmesidir. Teknik şartnamede yer alan hususlar ise genellikle işin nasıl yapılacağına ve sözleşmenin uygulanmasına yönelik yükümlülükleri içerir. Kamu İhale Kurulunun 03.09.2025 tarihli ve 2025/UH.II-1857 sayılı kararı, bu iki doküman arasındaki fonksiyonel ayrımın ihlal edilmesi durumunda ortaya çıkacak hukuki sonuçları net bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu analiz, söz konusu kararı inceleyerek, teknik şartname hükümlerinin yeterlik değerlendirmesinde kullanılıp kullanılamayacağı sorununu ve bu konudaki yerleşik mevzuat yaklaşımını ele almaktadır.

Yasal Dayanak ve İlgili Düzenlemeler

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, yeterlik değerlendirmesi ve ihale dokümanlarının hiyerarşisi konusunda açık hükümler içermektedir. Yönetmeliğin "Yeterliğin belirlenmesinde uyulacak ilkeler" başlıklı 28. maddesi, yeterlik değerlendirmesi için istenecek belgelerin ve aranacak kriterlerin, idari şartnamede belirtilmesinin zorunlu olduğunu emreder.

Buna karşılık, "Sözleşmenin yürütülmesi aşamasındaki mesleki ve teknik yükümlülüklere yönelik düzenlemeler" başlıklı 30. madde, idari şartnamede bir yeterlik kriteri olarak belirlenmeyen, ancak işin yapılması için gerekli olan yükümlülüklerin teknik şartnamede yer alacağını belirtir. Aynı maddenin ikinci fıkrası ise kritik bir yasak getirir: İdarelerce belirlenmesi zorunlu olan mesleki ve teknik yeterlik kriterlerine ve bu kapsamda istenecek belgelere teknik şartnamede yer verilemez.

Bu iki madde, ihale dokümanları arasında net bir iş bölümü olduğunu gösterir:

  1. İdari Şartname: "Kimlerin ihaleye katılabileceğini" belirleyen yeterlik kriterlerini içerir. Değerlendirme bu belgedeki kurallara göre yapılır.
  2. Teknik Şartname: "İşi kazananın işi nasıl yapacağını" belirleyen teknik detayları ve sözleşme dönemi yükümlülüklerini içerir. Bu belgedeki şartlar, tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında bir eleme gerekçesi olarak kullanılamaz; bunlar ancak sözleşme imzalandıktan sonra yükleniciden talep edilebilir.

Kurulun Değerlendirmesi

Somut olayda, bir kalibrasyon hizmeti alımı ihalesinde idare, bir isteklinin teklifini, idari şartnamede hiçbir şekilde yer almayan gerekçelerle değerlendirme dışı bırakmıştır. İdarenin eleme gerekçeleri arasında; isteklinin sunduğu hizmet yeterlilik belgesinin tarihinin, iş deneyimine konu işin yapıldığı tarihten sonra olması ve teknik şartnamede istenen eğitim sertifikalarına sahip personelin sigortalı hizmet listesinde yer almaması gibi hususlar bulunmaktadır. Bu gerekliliklerin tamamı, teknik şartnamede yer alan düzenlemelerden yola çıkarak oluşturulmuştur.

Kurul, yaptığı incelemede, öncelikle ihalenin idari şartnamesini esas almıştır. İdari Şartname'nin "Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler" başlıklı 7.5'inci maddesinde, yeterlik kriteri olarak sadece iş deneyim belgesinin istendiği tespit edilmiştir. Hatta aynı şartnamenin 7.5.4'üncü maddesi ("teknik şartnamede belirtilen diğer belgeler") boş bırakılmış ve 7.5.5'inci maddesinde "Bu Şartnamenin 7 nci maddesi dışında ihale dokümanında sayılan diğer belgeler ve/veya düzenlenen diğer yeterlik kriterleri tekliflerin değerlendirilmesinde dikkate alınmaz." şeklinde çok net bir hükme yer verilmiştir.

Bu tespitler ışığında Kurul, idarenin kararının açıkça hukuka aykırı olduğu sonucuna varmıştır. Teknik şartnamede yer alan, kalibrasyonu yapacak personelin alması gereken eğitimler veya kullanılacak cihazların kalibrasyon sertifikaları gibi hususlar, işin kalitesini sağlamaya yönelik ve sözleşmenin yürütülmesi aşamasında yükleniciden istenecek belgelerdir. Bunlar, tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında bir yeterlik kriteri olarak kullanılamaz. Bir isteklinin, bu belgeleri teklifiyle birlikte sunmuş olması dahi, idareye bu belgeler üzerinden bir yeterlik değerlendirmesi yapma yetkisi vermez.

Kurul, yeterlik değerlendirmesinin yalnızca idari şartnamede sayılan ve önceden ilan edilen kriterler çerçevesinde yapılabileceği ilkesini hatırlatarak, idarenin, idari şartname dışında kriterler yaratarak yaptığı eleme işleminin mevzuata aykırı olduğuna hükmetmiş ve başvuru sahibinin teklifinin yeniden değerlendirmeye alınması yönünde düzeltici işlem belirlenmesine karar vermiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Kurulun bu kararı, ihale dokümanlarının hazırlanması ve tekliflerin değerlendirilmesinde uyulması gereken temel bir prensibi teyit etmektedir.

İdareler için: İhale komisyonları, teklifleri değerlendirirken yetkilerinin sınırlarını bilmeli ve bu sınırların idari şartname ile çizildiğini unutmamalıdır. Teknik şartnamede yer alan ve işin uzmanlığını gerektiren önemli hususlar, ne kadar kritik olursa olsun, idari şartnamede açıkça bir yeterlik kriteri olarak düzenlenmemişse, teklif değerlendirme aşamasında bir eleme gerekçesi olarak kullanılamaz. İdareler, bir belgenin veya niteliğin ihale aşamasında değerlendirilmesini istiyorlarsa, bunu mutlaka idari şartnamenin ilgili bölümünde açıkça bir yeterlik kriteri olarak düzenlemelidir. Aksi halde, teknik şartnameye dayalı olarak yapılacak elemeler, Kurul tarafından iptal edilecek ve ihale süreci uzayacaktır.

İstekliler için: İstekliler, tekliflerini hazırlarken idari şartnamede istenen yeterlik belgelerini eksiksiz sunmaya odaklanmalıdır. Teknik şartnamede sözleşme aşamasında sunulacağı belirtilen belgeleri (personel eğitim sertifikaları, kalite belgeleri vb.) teklif ekinde sunma zorunlulukları yoktur. Eğer bir istekli, idari şartnamede yer almayan bir gerekçeyle elenirse, bu kararın hukuka aykırı olduğunu bilerek yasal haklarını kullanmalıdır. Bu karar, idarenin ihale dokümanları arasındaki hiyerarşiyi ve her bir dokümanın işlevini göz ardı ederek keyfi bir değerlendirme yapamayacağını, tüm işlemlerin önceden ilan edilmiş, açık ve nesnel kurallara dayanması gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır.