Hakediş Gecikmesi Zararını (Munzam Zarar) Talep Etmenin Altın Kuralı: Yargıtay'dan "Kesin Vade" ve "İhtar" Uyarısı.

Kamu ihalelerinde idarelerin hakediş ödemelerini geciktirmesi, yüklenicilerin en büyük sorunudur. Bu gecikmeler, firmaları işi yürütebilmek için yüksek faizli banka kredileri çekmeye, vergi ve SGK borçlarını geciktirmeye (ve ceza ödemeye) zorlamaktadır. Peki, temerrüt faizinin karşılamadığı bu ek zararlar (munzam zarar) idareden talep edilebilir mi? Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, alacaklarınızı hukuki olarak doğru temellendirmenizi sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 12.03.2025 tarihli ve 2025/323 E., 2025/995 K. sayılı kararı, bu parayı talep etmenin "olmazsa olmaz" koşulunu net bir şekilde ortaya koyarak binlerce davayı etkileyecek bir içtihat sunmuştur.

Kararın İlgili Kısmı

"[Sözleşmedeki 90 günlük ödeme hükmü] Bu hüküm takvim olarak belli bir tarihi göstermediğinden belirtilen ödeme tarihi kesin vade niteliğinde değildir. Kesin vade bulunmadığı için 90 günlük süre sonunda temerrüt gerçekleşerek temerrüt faizi işlemeye başlamış değildir... Borçlu temerrüdünden söz edebilmek... kesin vade bulunmadığından temerrüt ihtarının varlığı gerekir. ...Temerrüt ihtarıyla temerrüt gerçekleşmeden doğan zararın ise munzam zarar adı altında istenebilmesi de mümkün değildir."

Olayın Arka Planı: Geciken Ödemeler ve Munzam Zarar Davası

Bir peyzaj firması, bir belediyenin park ve bahçe bakım işlerini yıllarca yapmıştır. Ancak belediye, hakediş ödemelerini düzenli olarak yapmamış, sürekli geciktirmiştir. Yüklenici, bu gecikmeler nedeniyle bankalardan kredi çekmek zorunda kaldığını, SGK ve vergi cezaları ödediğini belirterek, temerrüt faizi ile karşılanmayan bu ek zararların (munzam zarar / aşkın zarar) tazmini için dava açmıştır.

İlk Mahkemenin Hatalı Yorumu

İlk Derece Mahkemesi, yükleniciyi haklı bulmuş ve 1.680.275,40 TL munzam zarara hükmetmiştir. Mahkeme, "Hizmet İşleri Genel Şartnamesi"ndeki (HİGŞ) 30 günlük ödeme süresini esas almış ve bu süreyi aşan ödemelerin gecikmiş olduğuna karar vermiştir.

Yargıtay'ın Bozma Gerekçesi: "Kesin Vade" Yoksa "İhtar" Şarttır!

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, bu kararı tamamen bozmuştur. Gerekçesi, sözleşme hukukunun temel prensiplerine dayanmaktadır:

Sözleşme mi, Şartname mi Öncelikli?: Yargıtay, İlk Mahkemenin HİGŞ'deki 30 günü esas almasını hatalı buldu. Çünkü taraflar arasındaki imzalı sözleşmenin 12. maddesi "Ödemeler aylık hakedişler tahakkuka bağlandıktan sonra 90 takvim günü içerisinde... yapılacaktır" diyordu. Yargıtay, "şartname... taraflar arasında imzalanan sözleşmeye göre daha öncelikli değildir" diyerek, önceliğin imzalı sözleşmedeki 90 gün olduğunu belirtti.

"Kesin Vade" Sorunu: Kararın kilit noktası budur. Yargıtay'a göre, "hakediş tahakkuka bağlandıktan sonra 90 gün içinde" ifadesi, bir kesin vade (yani takvimde yeri belli bir gün, örn: "Her ayın 15'i") değildir. Çünkü hakedişin ne zaman tahakkuka bağlanacağı belirsizdir.

Temerrüt İçin "İhtar" Şartı: Borçlar Kanunu'na göre, eğer bir borcun ödenmesi için "kesin vade" belirlenmemişse, borçlunun (idarenin) temerrüde düşmesi (gecikmiş sayılması) için alacaklının (yüklenicinin) ona bir ihtarname çekmesi zorunludur.

Munzam Zararın Koşulu: Munzam zarar (TBK 122), ancak temerrüt faiziyle karşılanamayan zarardır. Temerrüt faizinin doğabilmesi için ise borçlunun temerrüde düşmüş olması gerekir.

Sonuç: Yüklenici idareye ihtar çekmediği için, idare hukuken temerrüde düşmemiştir. Temerrüt başlamadığı için temerrüt faizi işlemeye başlamamıştır. Temerrüt faizi doğmadığı için, onun üstündeki bir zarar olan "munzam zarar" da talep edilemez. Dava bu nedenle reddedilmelidir.

Analizin Sonucu

Yükleniciler İçin: Bu karar, hakedişini alamayan yükleniciler için bir uyarıdır. Eğer sözleşmeniz "tahakkuktan sonra X gün", "onaydan sonra Y gün" gibi belirsiz bir vade içeriyorsa, bu süre dolar dolmaz idareye derhal noterden ihtarname çekin ve ödeme yapılması için süre verin. İhtar çekmezseniz, ne temerrüt faizi ne de munzam zarar (kredi masrafı, ceza vb.) alamazsınız.

İdareler İçin: Sözleşmelerdeki bu "tahakkuktan sonra X gün" ifadesi, ihtarname gelmediği sürece idareyi temerrüde düşmekten hukuken korumaktadır. Ancak bu durumun, işin kalitesini ve sürdürülebilirliğini olumsuz etkilediği de bir gerçektir.