Götürü Bedel Her Şeyi Kapsar mı?

Anahtar teslimi sözleşmelerde genel kural, yüklenicinin işi teklif ettiği bedelle tamamlamasıdır. Ancak zemin etütlerinin hatalı olduğu veya öngörülemeyen fiziki koşulların ortaya çıktığı durumlarda bu kural esneklik kazanabilir. Bu tür teknik ve hukuki ihtilaflarda haklılığınızı kanıtlamak için Yaka Danışmanlık profesyonel desteği, sürecin lehinize sonuçlanmasında belirleyici olabilir. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 17.01.2024 tarihli ve 56386 tutanak sayılı kararı, bu konuda çok kritik bir ayrım yapmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"İhale öncesi zemin etüdünde yer almayan ve öngörülmesi mümkün olmayan bu durumdan dolayı... bu imalatları iş artışı kapsamında ayrıca kabul etmek ve değişen zemin koşullarına göre yapılmış imalatları, götürü bedel dışında değerlendirmek gerekmektedir."

İdarenin İş Artışı Kararı

Bir köprü yapım işinde (karma sözleşme), zemin etüt raporlarında zemin "alüvyon/bataklık" olarak tanımlanmıştır. Ancak kazı sırasında zeminin bir kısmında (9 ayak altında) "kaya dolgu" olduğu anlaşılmıştır. Kaya dolguya fore kazık yapılamayacağı için bu dolgu boşaltılmış, yerine uygun dolgu yapılmış ve su basmasını önlemek için "palplanş iksa" uygulanmıştır. İdare, bu işleri öngörülemeyen iş artışı olarak ödemiştir. Sayıştay dairesi ise bunları "fore kazık işinin yardımcı imalatı" sayarak götürü bedele dahil olduğunu iddia etmiştir.

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun "Teknik Zorunluluk" Kararı

Kurul, bilirkişi raporuna dayanarak idareyi haklı bulmuştur. İhale öncesi verilen zemin raporlarında kaya dolgunun görünmediği, bu durumun yüklenici tarafından öngörülemeyeceği belirtilmiştir. Zemin yapısının değişmesi nedeniyle zorunlu hale gelen palplanş ve zemin iyileştirme dolgusunun, sözleşmedeki "yardımcı imalat" kapsamında değerlendirilemeyeceği, bunların ayrı birer iş kalemi olarak iş artışı kapsamında ödenmesinin mevzuata uygun olduğu hükme bağlanmıştır. Sadece kaya dolgu çıkan 9 ayak için ödeme yapılması onaylanmış, diğer ayaklar için yapılanlar götürü bedel içinde sayılmıştır.

Analizin Sonucu

  • Zemin Etüdü Bağlayıcılığı: Yüklenici, teklifini idarenin verdiği zemin raporuna göre hazırlar. Raporda olmayan radikal zemin değişiklikleri (kaya dolgu çıkması vb.) "öngörülemez" sayılır.
  • İş Artışı Hakkı: Öngörülemeyen zemin koşulları nedeniyle yapılması zorunlu hale gelen teknik imalatlar (palplanş vb.), götürü bedel sözleşmelerde dahi iş artışı olarak ödenebilir.
  • Ayrıştırma Önemli: Sadece sorunun yaşandığı kısımlar (örneğin 9 ayak) için ek ödeme yapılabilir; projenin tamamı için genelleme yapılamaz.