KİK'ten Fiyat Dışı Unsurlara 'Coğrafi Sınır' Ayarı: İhale İptal!

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, idarelere ekonomik açıdan en avantajlı teklifi (EAAT) belirlerken sadece fiyata değil, "fiyat dışı unsurlara" (FDU) da bakma yetkisi vermiştir. Ancak bu yetki, Kanun'un temel ilkeleri olan rekabet, eşit muamele ve saydamlık ilkeleriyle sınırlıdır. İdarelerin, FDU belirlerken yerel firmaları kayıran veya belirli bir bölgeyi işaret eden coğrafi kısıtlamalar getirmesi, bu ilkelerin ağır ihlaline yol açmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, ihale dokümanındaki rekabeti engelleyici bu tür tuzakların erkenden tespit edilmesini ve hukuki yollara başvurulmasını sağlar. KİK'in bu analize konu emsal kararı, FDU belirlemede coğrafi sınırların çizilmesinin ihaleyi nasıl sakatladığını göstermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...personel çalıştırılmasının sadece İstanbul ili ile sınırlandırıldığı... faaliyet süresinin en az 10 yıldır kesintisiz olarak ve İstanbul ili sınırlandırıldığı... serbest piyasa koşullarında teklif fiyatı oluşturulmasının fiilen kısıtlandığı... sağlıklı fiyat rekabetinin gerçekleşmesinin mümkün olmadığı anlaşılmaktadır."

Olayın Arka Planı: Çağrı Merkezi İhalesinde Puanlama Kriterleri

Büyükşehir belediyesine bağlı bir idare, "Çözüm Merkezi İşletim Hizmet Alımı" (Çağrı Merkezi) ihalesi düzenlemiştir. İdare, EAAT'nin belirlenmesinde teklif fiyatı puanının 87, fiyat dışı unsur (FDU) puanının ise 13 olacağını belirtmiştir.

Ancak, 13 puanlık FDU'nun 12 puanı şu iki kritere bağlanmıştır:

  1. (6 Puan): Son 2 yıl içinde İstanbul ilinde, tek sözleşmede en az 973 personel (ihaledeki personelin yarısı) çalıştırmış olmak.
  2. (6 Puan): İsteklinin şirket merkezinin en az 10 yıldır kesintisiz olarak İstanbul sınırları içerisinde faaliyet gösteriyor olması.

Bir istekli firma, ihale tarihinden önce bu doküman düzenlemesine itiraz etmiş, bu kriterlerin FDU değil, gizli bir "yeterlik kriteri" olduğunu ve doğrudan İstanbul merkezli belirli firmaları tarif ederek 4734 sayılı Kanun'un 5. maddesini (Rekabet ve Eşit Muamele) ihlal ettiğini savunmuştur.

İdarenin Gerekçesi: "Afet Durumunda Hızlı Aksiyon"

İdare, FDU gerekçe raporunda bu kriterleri, "Olası afet durumlarında (Deprem, sel, yangın vb.) İsteklilerin en hızlı şekilde aksiyon alabilmesi ve ivedi olarak hizmet verebilmesi" amacıyla belirlediğini savunmuştur.

KİK'in Rekabet İlkesi Vurgusu: Coğrafi Sınır Hukuka Aykırı

KİK, idarenin gerekçesini yeterli bulmamış ve başvuru sahibini haklı bularak şu tespitleri yapmıştır:

  1. Rekabet Engellenmiştir: Kamu İhale Genel Tebliği, "isteklinin faaliyet süresini gösteren genel deneyimi" bir FDU olarak kabul etse de, idarenin bu deneyimi "sadece İstanbul ilinde" ve "şirket merkezinin İstanbul'da olması" şeklinde coğrafi olarak sınırlaması, mevzuata aykırıdır.
  2. Eşit Muamele İhlal Edilmiştir: Bu düzenleme, örneğin Ankara'da veya İzmir'de çok daha büyük ve başarılı bir çağrı merkezi işletmiş olan, ulusal düzeyde deneyimli bir firmanın, sırf merkezi veya projesi İstanbul'da olmadığı için 12 puan birden kaybetmesine yol açmaktadır. Bu durum, eşit muamele ilkesini temelden ihlal etmektedir.
  3. Gerekçe Yetersizdir: İdarenin "afet" gerekçesi, bir firmanın merkezinin 10 yıldır İstanbul'da olmasını zorunlu kılmak için hukuki bir dayanak değildir. Bu kriter, hizmetin kalitesi veya afet anında hızlı aksiyon alabilme yeteneği ile doğrudan ve ölçülebilir bir bağ kurmamaktadır.

KİK, bu FDU düzenlemelerinin belirli istekliler lehine avantaj yarattığını, sağlıklı bir fiyat rekabetini engellediğini ve 4734 sayılı Kanun'un 5. maddesine açıkça aykırı olduğunu tespit etmiştir.

Analizin Sonucu

KİK, mevzuata aykırılığı tespit edilen ihale dokümanının düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte olduğuna karar vererek ihalenin iptaline hükmetmiştir.

Bu karar, idarelerin FDU belirleme yetkisinin sınırsız olmadığını, belirlenen kriterlerin işin niteliğiyle doğrudan ilgili, ölçülebilir ve en önemlisi rekabeti kısıtlayıcı veya coğrafi ayrımcılık yaratıcı nitelikte olmaması gerektiğini net bir şekilde ortaya koymuştur.