Eşit Teklif Durumunda Son Aşama: Kura Çekiminde Şeffaflık ve Usul

Kamu ihalelerinde, özellikle ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesinde fiyat dışı unsurların da devreye girdiği durumlarda, birden fazla isteklinin aynı puanı alarak eşit durumda kalması mümkündür. Bu eşitliğin bozulması için son çare olarak başvurulan "kura çekimi" işlemi, basit bir şans oyunu değil, 4734 sayılı Kanun'un temel ilkelerinden olan "saydamlık" ve "güvenirlik" ilkelerinin en üst düzeyde gözetilmesi gereken, sıkı usul kurallarına bağlanmış hukuki bir işlemdir. Kamu İhale Kurulunun 10.09.2025 tarihli ve 2025/UH.I-1930 sayılı kararı, bu usul kurallarından en küçük bir sapmanın dahi kura işlemini sakatlayacağını ve ihalenin seyrini değiştireceğini gösteren net bir örnektir.

 

Uyuşmazlık Konusu: Usulüne Uygun Yapılmayan Kura Çekimi

Bir il sağlık müdürlüğü tarafından düzenlenen "Çevre Yönetim Hizmeti" alımı ihalesinde, yedi geçerli teklif sahibi isteklinin tamamı aynı fiyatı teklif etmiştir. İdare, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin 63. maddesi uyarınca fiyat dışı unsurlara göre puanlama yapmış, ancak puanlama sonucunda da üç isteklinin eşit puana sahip olduğu görülmüştür.

Bu durum üzerine idare, eşit puana sahip üç istekliyi kura çekimi için davet etmiştir. Ancak gerçekleştirilen kura işlemi, birkaç yönden mevzuata aykırı olmuştur:

  1. Çekilişi Yapan Kişi: Kura çekimi, bir ihale komisyonu üyesi tarafından değil, hazır bulunan istekli firma temsilcileri tarafından yapılmıştır.
  2. Kura Kağıtlarının İçeriği: Kura torbasına, üzerinde istekli unvanları yazılı kağıtlar yerine, "1" yazılı, "2" yazılı ve "boş" olan üç adet kağıt konulmuştur.
  3. Çekiliş Yöntemi: Üç eşit puanlı istekli olmasına rağmen, iki kez ayrı ayrı kura çekilerek birinci ve ikinci en avantajlı teklif sahiplerinin belirlenmesi yerine, tek bir çekiliş yapılmış; "1"i çeken birinci, "2"yi çeken ikinci, "boş"u çeken ise elenmiş kabul edilmiştir.

Kura sonucunda elenen firma, kura işleminin baştan sona usulsüz olduğunu, şeffaflık ve güvenilirlik ilkelerinin ihlal edildiğini belirterek Kurula itirazen şikayet başvurusunda bulunmuştur.

 

Kurulun Değerlendirmesi: Kura Prosedürü Yoruma Açık Değildir

Kamu İhale Kurulu, yaptığı incelemede başvurucunun iddialarını tamamen haklı bularak idarenin kura işlemini iptal etmiş ve düzeltici işlem belirlenmesine karar vermiştir. Kurul, kararını Kamu İhale Genel Tebliği'nin 70. maddesinde yer alan açık ve emredici hükümlere dayandırmıştır.

Tebliğ'e göre kura işlemi şu şekilde yapılmalıdır:

  • Yetkili Kişi: Kura, mutlaka ihale komisyonu üyelerinden biri tarafından çekilmelidir. Bu, işlemin tarafsızlığını ve idarenin sorumluluğunda yürütüldüğünü gösterir.
  • Kağıtların İçeriği: Torbaya konulacak kağıtların üzerine, eşit puana sahip isteklilerin ticaret unvanları yazılmalıdır. Rakam veya boş kağıt gibi yöntemler mevzuata aykırıdır.
  • Çekiliş Sayısı: İkiden fazla isteklinin puanı eşit ise, ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif sahiplerini belirlemek için iki kez ayrı ayrı kura çekilmelidir. İlk çekilişte birinci, kalanlar arasında yapılacak ikinci çekilişte ise ikinci belirlenir.

Somut olaydaki uygulamanın bu üç temel kuralın hiçbirine uymadığı açıktır. Kuranın isteklilere çektirilmesi, unvanlar yerine rakamların kullanılması ve üç istekli için tek bir kura yapılması, Tebliğ'in amir hükümlerinin açık ihlalidir. Bu usulsüzlükler, işlemin saydamlığını ve güvenirliğini zedelemiştir. Bu nedenle Kurul, kura çekimi işleminin geçersiz olduğuna ve Tebliğ'de belirtilen usule harfiyen uyularak yeniden yapılması gerektiğine hükmetmiştir.

 

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, ihale sürecinin son aşaması olan kura çekiminin dahi ne kadar dikkatli ve kurallara uygun yürütülmesi gerektiğini göstermektedir.

  • İdareler İçin Çıkarımlar: İdareler ve ihale komisyonları, eşit teklif veya eşit puan durumunda kura yöntemine başvuracakları zaman, Kamu İhale Genel Tebliği'nin 70. maddesindeki prosedürü adım adım uygulamalıdır. Kura çekiminin bir komisyon üyesi tarafından yapılması, kağıtlara unvanların yazılması ve istekli sayısına göre çekiliş sayısının doğru belirlenmesi gibi kurallar yoruma açık değildir. Bu basit ama önemli usul kurallarına uyulmaması, tüm ihale sürecini uzatan ve idareyi hukuki sorumluluk altına sokan düzeltici işlem kararlarına yol açabilir.
  • İstekliler İçin Çıkarımlar: Kura çekimine davet edilen istekliler, bu sürecin pasif bir izleyicisi olmak zorunda değildir. Kura işleminin mevzuata uygun yürütülüp yürütülmediğini takip etme ve usulsüzlük gördükleri anda itirazlarını tutanağa geçirme hakları vardır. Kuranın kim tarafından çekildiği, kağıtlarda ne yazdığı ve çekilişin nasıl yapıldığı gibi detaylar, işlemin geçerliliği açısından kritiktir. Bu kararda olduğu gibi, usule aykırı bir kura işlemi sonucunda hak kaybına uğradığını düşünen istekliler, şikayet ve itirazen şikayet yollarına başvurarak işlemi iptal ettirebilir ve adil bir kura çekilmesini sağlayabilirler.