Elektronik İhalelerde Sistemin Güvenilirliği

Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) üzerinden yürütülen ihaleler, süreçleri hızlandırmayı ve şeffaflığı artırmayı hedefler. Ancak bu dijital sistemin sağlıklı işlemesi, ihalelerin temel ilkelerinden olan rekabet ve eşit muamelenin sağlanması için hayati bir ön koşuldur. Sistemin herhangi bir bileşeninde (teklif sunma, e-imza, elektronik geçici teminat vb.) yaşanan ve isteklilerin kontrolü dışında gelişen teknik bir arıza, ihaleye katılımı engelleyerek hak kayıplarına yol açabilir. Kamu İhale Kurulunun 01.10.2025 tarihli ve 2025/UH.I-2122 sayılı kararı, bu tür sistemsel sorunların ortaya çıkması durumunda rekabetin korunması adına nasıl bir yol izlenmesi gerektiğini gösteren emsal niteliğinde bir karardır.

İhale Saatinde Yaşanan Sistemsel Arıza

Karara konu olan olayda, bir araç kiralama ve personel çalıştırma ihalesinin son teklif verme saati 08.09.2025 saat 10:00 olarak belirlenmiştir. İhaleye teklif vermek isteyen bir firma, ihale saatinden önce saat 08:50'de banka şubesine başvurarak elektronik geçici teminat mektubu (e-gtm) düzenlenmesi talebinde bulunmuştur. Banka, mektubu oluşturmuş ve saat 09:16'da Kredi Kayıt Bürosu (KKB) ve Takasbank aracılığıyla EKAP'a iletmeye çalışmıştır. Ancak bu esnada KKB kaynaklı bir sistem hatası meydana gelmiş ve mektup EKAP'a iletilememiştir. Elektronik ihalelerde geçici teminat bilgisi EKAP'a ulaşmadan teklif gönderilemediği için, istekli firma ihaleye katılamamıştır. Sonuç olarak ihaleye sadece bir istekli teklif verebilmiştir.

İstekli firma, kendilerinden kaynaklanmayan bu sistemsel sorun nedeniyle ihaleye katılamadıklarını ve rekabet ortamının oluşmadığını belirterek ihalenin iptali için Kurul'a başvurmuştur.

Kurulun Değerlendirmesi ve Sistemsel Hatanın Teyidi

Kamu İhale Kurulu, iddianın doğruluğunu araştırmak üzere kendi bünyesindeki Elektronik İhale Dairesi Başkanlığından bilgi talep etmiştir. Gelen resmi cevap, başvuru sahibinin iddialarını doğrulamıştır. Kurum içi yazıda, ihale günü olan 08.09.2025 tarihinde saat 09:16'dan itibaren KKB kaynaklı bir sorun nedeniyle e-gtm yatırma işlemlerinde genel bir problem yaşandığı teyit edilmiştir.

Takasbank'ın sorunu Kurum'a bildirmesi saat 10:05'i bulmuş, Kurum bu bildirim üzerine henüz saati gelmemiş olan 10:30 ve sonrası ihaleleri erteleme kararı almıştır. Ancak, şikâyete konu ihalenin son teklif verme saati 10:00 olduğu için, Kurum'un müdahalesi öncesinde ihale süreci kapanmış ve erteleme yapılamamıştır.

Bu tespitler ışığında Kurul, başvuru sahibinin ihaleye katılımının, kendisinden veya bankasından kaynaklanmayan, tamamen EKAP'a entegre çalışan KKB/Takasbank sistemindeki bir arızadan dolayı engellendiği sonucuna varmıştır. Bu durum, 4734 sayılı Kanun'un 5. maddesinde yer alan "rekabet" ve "eşit muamele" gibi temel ilkelerin açık bir ihlalidir.

Analizin Sonucu ve İhalenin İptali Kararı

Kurul, yaşanan sistemsel aksaklık nedeniyle ihaleye katılımın engellendiği ve bu durumun rekabet ortamını ortadan kaldırdığı gerekçesiyle, ihale sürecinin sağlıklı bir şekilde devam etmesinin mümkün olmadığına karar vermiştir. İhale süreci tamamlanmış ve teklifler açılmış olduğu için, sürecin geri alınarak başvuru sahibinin teklif vermesinin sağlanması (ihya edilmesi) da fiilen imkânsızdır. Bu nedenle, tek çözümün ihalenin tamamen iptal edilmesi olduğuna hükmedilmiştir.

Bu karar, e-ihale sisteminin işleyişi açısından önemli prensipler ortaya koymaktadır:

  • İdareler ve KİK Açısından: EKAP veya entegre sistemlerde (KKB, Takasbank, bankalar) yaşanan ve isteklilerin ihaleye katılımını engelleyen genel bir arıza tespit edildiğinde, rekabetin sağlanması amacıyla ihalenin iptal edilmesi veya ertelenmesi zorunludur. Sistemin güvenilirliği, ihalenin meşruiyetinin temelidir.
  • İstekliler Açısından: E-ihalelerde, özellikle son dakikalarda yaşanabilecek teknik sorunlara karşı, teklif ve teminat işlemlerini mümkün olduğunca erken yapmaları kendi lehlerinedir. Ancak bu kararda olduğu gibi, sorunun genel ve sistemsel olduğu kanıtlandığında, haklarını aramak için Kurul'a başvurma yolunun açık olduğunu bilmelidirler. Bu tür başvurularda, bankadan alınan ve sorunun zamanını ve kaynağını belirten resmi yazılar, delil niteliği açısından büyük önem taşımaktadır.

Nihayetinde bu karar, dijitalleşen kamu alımları sürecinde, teknolojinin yol açtığı sorunlar nedeniyle isteklilerin hak kaybına uğramasının önüne geçilmesi ve ihalelerin temel ilkelerinin her koşulda korunması gerektiğini vurgulamaktadır.