Konusu Kalmayan Davada Vekalet Ücreti: Danıştay’ın Usul Ekonomisi Gerekçesi

İptal davalarında sıkça karşılaşılan bir durum, yargılama devam ederken idarenin dava konusu işlemi geri alması, değiştirmesi veya (bu kararda olduğu gibi) ihaleyi iptal ederek davayı konusuz bırakmasıdır. Bu durumda mahkemeler "karar verilmesine yer olmadığına" (KVOYD) hükmeder. Ancak asıl hukuki sorun, binlerce lirayı bulabilen vekalet ücreti ve yargılama giderlerinin hangi tarafa yükleneceği noktasında ortaya çıkmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, davaların usul ekonomisi açısından takibi ve maliyetlerin yönetilmesi için önemlidir. Danıştay 13. Dairesi'nin 19/02/2025 tarihli E:2025/92, K:2025/828 sayılı kararı, bu yaygın soruna ilişkin Daire'nin yerleşik ve net görüşünü ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...davanın konusuz kaldığı andaki mevcut duruma göre davanın açıldığı tarihteki haklılık durumunun tespit edilememesi halinde, herhangi bir haklılık değerlendirmesi yapılamadığından bahisle yargılama giderlerinin taraflar üzerinde bırakılmasına ve vekalet ücretine hükmedilmemesine karar verilmesi seçeneği usul ekonomisi ve yargılama faaliyetinin amacına daha uygun düşmektedir. Zira, dosya tekemmül etmeden veya yeterli araştırma yapılmadan bir haklılık değerlendirmesi yapılması ve buna bağlı olarak hükmedilecek yargılama giderleri, taraflar açısından hukuka aykırı sonuçların doğmasına sebep olabilecektir."

Olayın Arka Planı: Dava Sürerken İhalenin İptal Edilmesi

Davacı firma, bir metro inşaatı ihalesinin iptali istemiyle dava açmıştır. Yargılama süreci devam ederken, davalı idare, ihaleyi "yeterli rekabet sağlanamadığı" gerekçesiyle kendisi iptal etmiştir. Bu gelişme üzerine dava, hukuken konusuz kalmıştır.

İlk Derece Mahkemesi: Davaya İdare Sebebiyet Verdi

İlk Derece Mahkemesi, davanın konusuz kaldığını tespit ederek "karar verilmesine yer olmadığına" karar vermiştir. Ancak, davanın açılmasına idarenin (sonradan iptal ettiği) işleminin sebebiyet verdiğini değerlendirerek, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 331. maddesi uyarınca yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine hükmetmiştir.

Danıştay’ın Değerlendirmesi: Haklılık Tespiti Mümkün Değilse Vekalet Ücreti de Yok

Danıştay 13. Dairesi, kararın "karar verilmesine yer olmadığı" kısmını doğru bulmuş ancak vekalet ücreti ve yargılama giderlerine ilişkin hükmü düzeltilerek onamıştır. Danıştay, HMK 331. maddedeki "davanın açıldığı tarihteki haklılık durumuna göre" yargılama giderlerine hükmedileceği kuralını detaylıca analiz etmiştir:

  1. Haklılık Tespiti Zorunluluğu: Normalde, bir davanın sonunda kimin haklı kimin haksız olduğu (esastan karar verilerek) netleşir. Ancak dava konusuz kaldığında, ortada esas hakkında bir karar yoktur.
  2. Araştırma Zorunluluğu ve Usul Ekonomisi: HMK 331, hakime "haklılık durumunu" tespit etme görevi verse de, Danıştay'a göre bu tespit, "davanın esası hakkında hüküm verecek düzeyde bir araştırma yapmayı zorunlu kılmamalıdır." Eğer kimin haklı olduğunu anlamak için (dosya tekemmül etmeden) bilirkişi, keşif veya ek araştırma yapmak gerekiyorsa, bu durum "usul ekonomisi" ile bağdaşmaz.
  3. Danıştay'ın Çözümü: Eğer davanın açıldığı andaki haklılık durumu, dosyanın o anki mevcut durumuna göre net bir şekilde tespit edilemiyorsa, hakimin "haklılık değerlendirmesi yapılamadığından" bahisle yargılama giderlerinin taraflar üzerinde bırakılmasına ve vekalet ücretine hükmedilmemesine karar vermesi en uygun çözümdür.

Somut olayda da, davanın haklılığı (ihalenin iptal gerekçeleri) esastan incelenmediğinden, Danıştay, vekalet ücretinin idareye yükletilmesini usule aykırı bulmuş ve bu kısmı "yargılama giderleri taraflar üzerinde bırakılmasına ve vekalet ücretine hükmedilmemesine" şeklinde düzelterek onamıştır.

Analizin Sonucu

Bu karar, konusu kalmayan davalardaki vekalet ücreti riskini netleştirmektedir:

  • İdareler için: Bir davayı konusuz bırakmak (işlemi geri almak), otomatik olarak vekalet ücreti ve yargılama giderlerini ödeyecekleri anlamına gelmemektedir. Danıştay'ın bu içtihadı, idareleri bu mali yükten kurtarabilmektedir.
  • İstekliler (Davacı Firmalar) için: İdareye karşı açılan bir iptal davasında, davanın kazanılacağından emin olunsa bile, idarenin yargılama sırasında işlemi geri alması (davayı konusuz bırakması), davanın "haklılık durumu" net olarak tespit edilemezse, yapılan masrafların ve vekalet ücretinin alınamaması riskini doğurur. Bu durum, dava açma stratejisini belirlerken dikkate alınması gereken önemli bir usuli risktir.