Yargıtay'dan Emsal Karar: "Feshin İptali" Davası Açılamaz, Sadece "Sonuçları" İçin Dava Açılabilir

Bir kamu idaresi ile imzalanan eser sözleşmesi (yapım işi, proje vb.) idare tarafından feshedildiğinde, yüklenicilerin aklına gelen ilk yol "feshin iptali" için dava açmaktır. Yükleniciler, idarenin fesih işlemini ortadan kaldırarak sözleşmeyi canlandırmayı ve işe devam etmeyi amaçlamaktadır. Ancak, idarenin taraf olduğu her sözleşme "idari sözleşme" demek değildir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, fesih durumunda hangi mahkemede (Adli Yargı / İdari Yargı) hangi tür davayı (İptal / Tazminat) açmanız gerektiği konusunda doğru hukuki stratejiyi belirler. Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 2017/617 E., 2017/4399 K. sayılı kararı, bu konuda hayati bir ayrımı ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"Kaldı ki nakdi bedelli sözleşmelerde, tek yanlı irade beyanının karşı yana ulaşmasıyla sözleşmenin feshi mümkündür... Bu gibi hallerde akidler, feshin haklı veya haksız olma durumuna göre TBK'da veya sözleşmede hükme bağlanmış bulunan fesih işleminin sonuçları yönünden yargı yoluna gidebilirler. Davacının sadece feshin iptâlini istemekte HMK 114/1-h maddesine göre hukuki yararı bulunmadığından, davanın reddi yerine kabulüne karar verilmesi doğru olmamıştır..."

Olayın Arka Planı: Yüklenici, İdarenin Fesih İşleminin İptalini Talep Etti

Bir idare (davalı) ile yüklenici (davacı) arasında, AB destekli bir proje kapsamında köylerde kanalizasyon ve foseptik yapımı için eser sözleşmesi imzalanmıştır. İdare, yüklenicinin edimini ayıplı ve eksik ifa ettiğini belirterek sözleşmeyi tek taraflı olarak feshetmiştir. Yüklenici ise feshin haksız olduğunu, idarenin projelerdeki uyumsuzlukları gidermediğini iddia ederek Asliye Hukuk Mahkemesi'nde "fesih işleminin iptali" ve teminatların iadesi talepli bir dava açmıştır. Yerel mahkeme, "projenin ayakta tutulması gerektiği" gibi soyut gerekçelerle feshin iptaline karar vermiştir.

Yargıtay'ın Tespiti: Eser Sözleşmesi Tek Taraflı İrade Beyanıyla Feshedilebilir

Yargıtay 15. Hukuk Dairesi, yerel mahkemenin kararını esastan bozmuştur. Yüksek Mahkeme'nin gerekçesi şu şekildedir:

  1. Sözleşmenin Niteliği: Taraflar arasındaki sözleşme, bir "idari sözleşme" değil, Türk Borçlar Kanunu (TBK) hükümlerine tabi bir "eser sözleşmesi"dir (özel hukuk sözleşmesi).
  2. Feshin Niteliği: İdari sözleşmeler idari bir "işlem" ile feshedilir ve bu işleme karşı İdare Mahkemesi'nde "iptal davası" açılabilir. Oysa özel hukuk sözleşmeleri (eser sözleşmesi gibi), tek taraflı "irade beyanı" ile feshedilir.
  3. Feshin Sonucu: Bu "nakdi bedelli" sözleşmelerde, fesih beyanı (haksız dahi olsa) karşı tarafa ulaştığı anda sözleşme hukuken sona erer. Sözleşmeyi tekrar canlandırmak mümkün değildir.

Nihai Karar: "Feshin İptalini" İstemekte Hukuki Yarar Yoktur

Yargıtay, bu tespitler ışığında, yüklenicinin "feshin iptalini" talep etmesinin hukuken mümkün olmadığına karar vermiştir. Yüklenicinin, olmayan bir hakkı talep etmekte "hukuki yararı" bulunmamaktadır. Hukuki yarar yokluğu, HMK 114/1-h uyarınca bir dava şartıdır ve davanın usulden reddedilmesini gerektirir.

Yargıtay'a göre yüklenicinin yapması gereken, "feshin iptalini" istemek değil, feshin "haksız" olduğunun tespitini ve buna bağlı olarak feshin "sonuçları" (uğradığı zararların tazmini, kâr kaybı, teminat mektuplarının iadesi vb.) için bir alacak/tazminat davası açmaktır.

Analizin Sonucu

  1. Kamu idareleri ile imzalanan (Yapım İşleri İhaleleri gibi) eser sözleşmeleri, kural olarak "özel hukuk sözleşmesi"dir.
  2. Özel hukuk sözleşmeleri, tek taraflı fesih beyanının ulaşmasıyla (haksız bile olsa) sona erer. Bu feshi "iptal ettirerek" sözleşmeyi canlandırmak mümkün değildir.
  3. Bu nedenle, yüklenicinin Adli Yargı'da (Asliye Hukuk/Ticaret Mahkemesi) "feshin iptali" davası açmakta hukuki yararı yoktur; dava usulden reddedilmelidir.
  4. Yüklenicinin açması gereken doğru dava, "feshin haksızlığının tespiti" ile feshin mali "sonuçlarına" (alacak, tazminat, teminat iadesi vb.) ilişkin bir davadır.