Kamu ihalelerinde teklif mektubu ve eki olan birim fiyat teklif cetveli, teklifin esasını oluşturan en temel belgelerdir. Bu belgelerin, idare tarafından sunulan standart formlara harfiyen uygun olarak, hatasız ve çelişkisiz bir şekilde doldurulması esastır. Özellikle birim fiyat teklif cetvelinde yapılacak en küçük bir miktar hatası veya matematiksel bir yanlışlık, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu uyarınca "aritmetik hata" olarak kabul edilmekte ve teklifin doğrudan değerlendirme dışı bırakılmasına neden olmaktadır. Bu kuralın katı bir şekilde uygulanmasının nedeni, değerlendirme sürecinde idareye yorum yetkisi tanımamak ve tüm tekliflerin aynı objektif kriterlere göre karşılaştırılmasını sağlamaktır. Teklif hazırlama gibi kritik ve hataya yer olmayan süreçlerde Yaka Danışmanlık, isteklilere profesyonel destek sunarak bu tür şekil hatalarından kaynaklanacak hak kayıplarının önüne geçmektedir. Kamu İhale Kurulunun 06.08.2025 tarihli ve 2025/UD.I-1659 sayılı kararı, birim fiyat teklif cetvelindeki miktarların değiştirilmesinin sonuçlarını net bir şekilde ortaya koymaktadır.

İsteklinin Teklifindeki Hata: Yuvarlama mı, Değişiklik mi?

Karara konu olan bir çevre düzenleme projelerinin hazırlanması işi ihalesinde, başvuru sahibi istekli, teknik puanlamada en yüksek puanı almasına rağmen, mali teklifinin incelenmesi sonucunda "aritmetik hata" yaptığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmıştır.

Sorun, birim fiyat teklif cetvelindeki iki iş kaleminden kaynaklanmıştır:

  • 23. Kalem: İdare, bu iş kaleminin miktarını "3,5 kilometre" olarak belirlemişti. İstekli ise cetvelin miktar sütununa "4" yazmış, ancak tutar sütununa birim fiyatı olan 10.000 TL'yi 3,5 ile çarparak bulduğu 35.000,00 TL'yi yazmıştır. Cetveldeki rakamlara göre ise çarpımın 4 x 10.000 = 40.000 TL olması gerekirdi.
  • 28. Kalem: İdare, bu iş kaleminin miktarını "903,7 metrekare" olarak belirlemişti. İstekli, miktar sütununa "904" yazmış, ancak tutar sütununa birim fiyatı olan 50,00 TL'yi 903,7 ile çarparak bulduğu 45.185,00 TL'yi yazmıştır. Cetveldeki rakamlara göre ise çarpımın 904 x 50,00 = 45.200,00 TL olması gerekirdi.

İstekli, bu durumun Excel programının hücre biçimlendirmesinden kaynaklanan bir "görsel yuvarlama" olduğunu, formül içeriğinde doğru miktarların kullanıldığını, dolayısıyla ortada bir aritmetik hata olmadığını savunmuştur.

Kurulun Kararı: Hem Standart Forma Aykırılık Hem Aritmetik Hata

Kamu İhale Kurulu, idarenin kararını yerinde bularak başvuruyu reddetmiştir. Kurul'un değerlendirmesi iki temel noktaya odaklanmıştır:

  1. Standart Forma Aykırılık: İstekliler, teklif mektuplarında ihale dokümanını ve eklerini tamamen okuyup kabul ettiklerini beyan ederler. Birim fiyat teklif cetveli de dokümanın bir ekidir ve idarece verilen miktarları değiştirmeden doldurulması esastır. İsteklinin, idarenin belirlediği 3,5 ve 903,7 miktarlarını değiştirerek 4 ve 904 olarak yazması, standart formun değiştirilmesi anlamına gelir ve bu durum tek başına bir aykırılık teşkil eder.
  2. Aritmetik Hata Varlığı: Kurul, Kamu İhale Genel Tebliği'nin Excel gibi programlardaki yuvarlama farklarına ilişkin istisnasını da değerlendirmiştir. Ancak bu istisnanın, "çarpım ve toplamlarda yazılımdan kaynaklanan" çok küçük (binde biri aşmayan) farklar için geçerli olduğu vurgulanmıştır. Olayda ise sorun, bir çarpım sonucundaki yuvarlama değil, çarpıma esas teşkil eden "miktar" girdisinin kendisinin değiştirilmiş olmasıdır. Cetvelde yazılı olan rakamlar esas alındığında (Miktar x Birim Fiyat = Tutar), isteklinin sunduğu cetvelde açık bir matematiksel tutarsızlık, yani aritmetik hata bulunmaktadır.

Kurul, isteklinin niyetinin ne olduğundan veya hesaplamayı arka planda nasıl yaptığından bağımsız olarak, sunulan belgenin üzerindeki rakamlar itibarıyla bir aritmetik hata içerdiğine ve bu durumun teklifin değerlendirme dışı bırakılması için yeterli bir sebep olduğuna karar vermiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

  • İdareler Açısından: İdareler, birim fiyat teklif cetvellerini incelerken aritmetik hata kontrolünü katı bir şekilde uygulamalıdır. Cetvelde yer alan miktar, birim fiyat ve tutar sütunları arasında matematiksel tutarlılık olmalıdır. İsteklinin "sehven oldu", "program yuvarladı" gibi beyanları, bu kararda görüldüğü gibi, miktarın bizzat değiştirildiği durumlarda geçerli bir mazeret olarak kabul edilmemelidir.
  • İstekliler Açısından: Teklif hazırlarken en çok dikkat edilmesi gereken belgelerden biri birim fiyat teklif cetvelidir. İdare tarafından verilen miktarlar kesinlikle değiştirilmemeli, yuvarlanmamalı veya üzerinde herhangi bir oynama yapılmamalıdır. Excel gibi programlar kullanılıyorsa, hücrelerin ondalıklı sayıları doğru gösterdiğinden ve herhangi bir otomatik yuvarlama yapmadığından emin olunmalıdır. Sunulan belgenin son hali, idarenin verdiği standart formla birebir aynı olmalı ve tüm matematiksel işlemlerin doğruluğu birkaç kez kontrol edilmelidir. Bu kararın gösterdiği gibi, en küçük bir dikkatsizlik, teknik olarak en yeterli teklifin bile elenmesine neden olabilir.