Yargıtay Hukuk Genel Kurulu: "Yıl Boyu Geçerli" Bakanlık Rayicine Endeks Eklenemez

Kamulaştırma bedeli tespiti davalarında, taşınmaz üzerindeki yapıların değerinin hesaplanması kritik bir unsurdur. Bilirkişiler, Kamulaştırma Kanunu'nun 11. maddesi gereği "resmi birim fiyatları" (genellikle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı rayiçleri) kullanmak zorundadır. Ancak, bu rayiçlerin yılbaşında belirlenmesi, dava tarihinin ise yılsonunda olması nedeniyle, bilirkişilerin bu bedele "güncelleme" adı altında endeks ilavesi yapıp yapamayacağı tartışmalı bir konuydu. Bu tür karmaşık değerleme ve kamulaştırma sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, bedel tespit raporlarının yüksek mahkeme içtihatlarına uygun olmasını sağlar. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun (YHGK) 17.06.2015 tarih ve E: 2014/51, K: 2015/1678 sayılı kararı, bu tartışmaya son noktayı koymuştur.

Kararın İlgili Kısmı

"...değerlendirmeler yapılırken, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca açıklanan yapı birim fiyat listesi yılın tamamında geçerli olmak üzere saptandığı gibi... yapı birim fiyat listesi tüm yıl için geçerli olmak üzere belirlendiğinden anılan liste uyarınca tespit edilen değere ayrıca endeks ilavesi yapılmasının gerek ve mümkün olmadığı her türlü duraksamadan uzaktır."

Olayın Arka Planı: Kamulaştırma Bedeline Endeks İlavesi

Bir idarenin (davacı) açtığı kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili davasında, bilirkişi kurulu taşınmaz üzerindeki yapının maliyetini hesaplamıştır. Bilirkişiler, hesaplamada davanın açıldığı yıl olan 2011 yılına ait resmi (Bayındırlık ve İskan Bakanlığı) birim fiyat listesini kullanmıştır. Ancak rapor, bu listeye göre bulunan değere ayrıca bir "endeks ilavesi" (güncelleme) yaparak nihai bedeli artırmıştır. Yerel mahkeme de bu artırılmış bedel üzerinden kamulaştırma bedeline hükmetmiştir.

Yargıtay Özel Dairesi'nin Bozması ve Direnme

Yargıtay Özel Dairesi, "endeks ilavesi" yapılmasının hatalı olduğunu belirterek kararı bozmuştur. Ancak yerel mahkeme, "gerçek karşılığın" ödenmesi ilkesi gereği, yılbaşı fiyatlarının dava tarihindeki gerçek değeri yansıtmayacağını, bu nedenle güncellemenin zorunlu olduğunu belirterek kararında direnmiştir.

Hukuk Genel Kurulu'nun Nihai Kararı: Resmi Fiyatlar Yıl Boyu Geçerlidir

Uyuşmazlık Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun (YHGK) önüne gelmiştir. YHGK, yerel mahkemenin direnme kararını "usul ve yasaya aykırı" bularak bozmuştur.

YHGK'nın gerekçesi (ve Sayıştay'ın yapım işleri analizleriyle aynı paraleldeki gerekçesi) şudur:

  1. Kamulaştırma Kanunu Md. 11, bedel tespiti için "resmi birim fiyatların" esas alınmasını emreder.
  2. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (yeni adıyla ÇŞB) tarafından yayımlanan bu resmi birim fiyat listeleri, idare tarafından "o yılın tamamında geçerli olmak üzere" (yani 1 Ocak - 31 Aralık arası) saptanır.
  3. Fiyat listesi zaten tüm yılı kapsayacak şekilde belirlendiği için, bu listeye göre bulunan değere "ayrıca endeks ilavesi" yapmak hem gereksizdir hem de mümkün değildir.
  4. Eğer yıl içinde birden fazla liste yayımlanırsa, en son yayımlanan liste kullanılır; ancak tek bir liste varsa, o liste tüm yıl için geçerlidir ve güncellenemez.

Analizin Sonucu

  1. Resmi Fiyata Güncelleme Yok: İster kamulaştırma bedeli tespiti olsun, isterse yapım işlerinde yeni birim fiyat hesabı (YİGŞ Md. 22) olsun; ÇŞB (Bakanlık) tarafından yayımlanan resmi birim fiyatlar ve rayiçler, o yılın tamamı için geçerlidir.
  2. Endeks İlavesi Yasak: Bu resmi fiyatlara, enflasyon farkını yansıtmak amacıyla TÜFE/ÜFE veya başka bir endeks kalemi eklenerek "güncelleme" yapılması Yargıtay ve Sayıştay içtihatlarına göre mümkün değildir.
  3. "Gerçek Karşılık" İlkesi: Anayasa'daki "gerçek karşılık" ilkesi, kanunun emrettiği hesaplama yöntemi olan "resmi birim fiyatların" kullanılmasını engellemez veya bu fiyatların endekslenmesini gerektirmez. Kanun, o yılın resmi fiyatının "gerçek karşılık" olduğunu kabul etmiştir.