KİK: Yasak Fiil Tespiti (Aynı IP) Otomatik Olarak Teminatı Yakmaz!

Elektronik ihalelerde (e-ihale), farklı isteklilerin aynı IP adresini kullanarak teklif sunması, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 17. maddesi kapsamında "rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak" (17/b) veya "birden fazla teklif vermek" (17/d) şüphesini doğuran en ciddi durumlardan biridir. İdareler bu tespiti yaptıklarında genellikle ağır yaptırımlar uygulama eğilimindedir. Ancak Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) 27.03.2025 tarihli ve 2025/UH.II-873 sayılı Kararı, bu durumda uygulanacak yaptırımların sınırlarını net bir şekilde çizmiştir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idari yaptırımlarla karşılaştığınızda haklarınızı korumanıza yardımcı olur.

Kararın İlgili Kısmı

"...4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 'Yasak fiil ve davranışlar' başlıklı 17'nci maddesinin (b) bendinde belirtilen fiilleri gerçekleştirdiği tespit edilen isteklilerin geçici teminatlarının gelir kaydedilmesi gerektiğine yönelik bir yaptırımın mevzuatta yer almadığı... dolayısıyla idarenin başvuru sahibi isteklinin geçici teminatını gelir kaydetmesinin mevzuata uygun olmadığı anlaşıldığından iddianın yerinde olduğu sonucuna varılmıştır."

Olayın Arka Planı: Aynı IP Tespiti ve Teminatın Gelir Kaydedilmesi

Bir personel taşıma hizmeti alımı ihalesinde, idare, teklifleri değerlendirirken iki farklı isteklinin (Rüştü Ada - Kazım Ada İş Ortaklığı ve Özkan Ada) tekliflerini aynı IP adresinden (88.226.68.53) sunduğunu EKAP üzerinden tespit etmiştir.

İdare, bu durumu 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesindeki yasak fiil ve davranışlar kapsamında değerlendirmiş, her iki isteklinin de teklifini değerlendirme dışı bırakmış ve geçerli teklif kalmadığı için ihaleyi iptal etmiştir. İdare, bu tespitle yetinmeyip, aynı zamanda her iki isteklinin de geçici teminatlarını Hazine'ye gelir kaydetmiştir.

Başvuru Sahibinin İddiası: Teminatın İadesi Gerekir

Başvuru sahibi iş ortaklığı, idareye başvurarak aynı IP tespiti nedeniyle teminatlarının gelir kaydedilmesinin hukuki bir dayanağı olmadığını ve teminatlarının iade edilmesi gerektiğini belirtmiştir. İdare, bu talebi reddetmiştir.

KİK'in Analizi: Yasak Fiilin Yaptırımı 'Yasaklama'dır, 'Teminatın Gelir Kaydı' Değil

KİK, yaptığı incelemede idarenin temel bir hukuki hata yaptığını tespit etmiştir. Kurul'un vardığı sonuçlar şöyledir:

  1. Yaptırımlar Mevzuatta Sınırlıdır: Geçici teminatın gelir kaydedilmesi, bir yaptırım türüdür ve hangi hallerde uygulanacağı 4734 sayılı Kanun'da sınırlı olarak sayılmıştır (örn: 11. maddeye göre ihaleye katılamayacağı halde katılanlar, üzerine ihale yapıldığı halde sözleşme imzalamayanlar).
  2. Md. 17'nin Yaptırımı Md. 58'dir: 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesinde (hile, rüşvet, rekabeti engelleme, aynı IP'den teklif verme vb.) sayılan yasak fiil ve davranışların yaptırımı, aynı Kanun'un 58. maddesinde açıkça "ihalelere katılmaktan yasaklama" olarak tanımlanmıştır.
  3. Mevzuatta Boşluk Yoktur: Mevzuatta, 17. maddenin (b) veya (d) bentlerinin ihlal edilmesi durumunda (aynı IP adresi bu kapsamdadır) geçici teminatın gelir kaydedileceğine dair hiçbir hüküm bulunmamaktadır.

Bu gerekçelerle KİK, idarenin hem başvuru sahibinin hem de diğer istekli olan Özkan Ada'nın geçici teminatlarını gelir kaydetme işleminin mevzuata aykırı olduğuna hükmetmiştir. Kurul, teminatların ilgililere iade edilmesi yönünde düzeltici işlem belirlenmesine karar vermiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, idareler ve istekliler için yaptırımların sınırları konusunda net bir rehberdir:

  1. Aynı IP = Yasaklama: E-ihalelerde aynı IP adresinden teklif vermek, 4734/17. madde kapsamında bir yasak fiil olarak değerlendirilir ve sonucu 4734/58. madde uyarınca "ihalelerden yasaklama" kararıdır.
  2. Aynı IP ≠ Teminatın Gelir Kaydı: İdareler, bu tespiti yaptıklarında isteklileri değerlendirme dışı bırakıp haklarında yasaklama süreci başlatabilirler, ancak bu fiil nedeniyle geçici teminatı gelir kaydedemezler.
  3. Teminatın Gelir Kaydı İstisnai Bir Yaptırımdır: Geçici teminatın gelir kaydedilmesi, ancak Kanun'da açıkça belirtilen (örn: yasaklıyken ihaleye katılmak, sözleşmeyi imzalamamak) durumlarda uygulanabilir. Kanun'da sayılmayan bir fiil için kıyas yoluyla teminat gelir kaydedilemez.