Aşırı düşük tekliflerin sorgulanması, kamu ihalelerinde rekabetin korunması kadar, işin öngörülen kalitede ve sürede bitirilmesini temin etmek açısından da hayati bir mekanizmadır. Bu süreçte isteklilerin sunduğu açıklamaların, Kamu İhale Genel Tebliği’nde belirtilen sıkı şekil ve esas kurallarına harfiyen uyması beklenir. Özellikle üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin ve bu tekliflere dayanak teşkil eden maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarının usulüne uygunluğu, açıklamanın geçerliliği için kritik öneme sahiptir. Bu belgelerdeki en küçük bir yetki veya içerik hatası, tüm açıklamayı geçersiz kılabilir. İhale, sözleşme ve hakediş süreçlerindeki bu gibi teknik detaylar ve hukuki riskler karşısında Yaka Danışmanlık, firmalara profesyonel destek sunarak hak kayıplarını önlemektedir. Kamu İhale Kurulunun 06.08.2025 tarihli ve 2025/UY.II-1696 sayılı kararı, bu şekil kurallarının ne kadar önemli olduğunu ve ihlali durumunda nasıl sonuçlar doğuracağını net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Açıklamadaki İki Temel Hukuka Aykırılık

Karara konu lise ve spor salonu inşaatı işi ihalesinde, ihale üzerinde bırakılan istekli, aşırı düşük teklifini tevsik etmek amacıyla çeşitli iş kalemleri ve analiz girdileri için üçüncü kişilerden alınmış fiyat teklifleri sunmuştur. Ancak başvuru sahibi, bu fiyat tekliflerinin birçoğunun usulsüz olduğunu iddia etmiştir. Kurul, yaptığı incelemede pek çok iddiayı yerinde bulmamakla birlikte, iki temel usulsüzlük tespit ederek açıklamanın reddedilmesi gerektiğine karar vermiştir:

  1. Temsilde Yetki Sorunu: İstekli, "Prefabrik Yapı Elemanları" iş kalemini tevsik etmek için bir hazır beton ve prefabrik firmasından fiyat teklifi almıştır. Ancak, fiyat teklifini imzalayan kişinin, şirketin tek müdürü olmasına rağmen imza sirkülerine göre şirketi "müştereken" (başka bir yetkili ile birlikte) temsil etme yetkisine sahip olduğu görülmüştür. Fiyat teklifi üzerinde ise sadece tek bir imza bulunmaktaydı. Kurul, müşterek imza ile temsil edilen bir şirketten alınan tek imzalı bir belgenin, şirketi hukuken bağlamayacağı ve dolayısıyla geçerli bir fiyat teklifi olarak kabul edilemeyeceği sonucuna varmıştır.
  2. Malzeme ve Montaj Bedellerinin Ayrıştırılmaması: İstekli, "Havuz Nem Alma Santrali" analiz girdisini açıklarken, malzeme ve montaj bedelini bir arada içeren tek bir fiyat teklifi sunmuştur. Kamu İhale Genel Tebliği'nin ilgili maddesi (45.1.7), havalandırma, asansör, elektrik tesisatı gibi inşaat işleri dışındaki mekanik ve elektrik iş gruplarında, analiz sunulması yerine "malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde" açıklama yapılmasını kabul etmektedir. İdare de sorgulama yazısında bu iki kalemi ayrı ayrı istemiştir. İsteklinin bu kurala uymayarak, montaj dahil tek bir bedel sunması ve analizinde de bu ayrımı yapmaması, açıklamanın bu kalem yönünden de mevzuata aykırı bulunmasına neden olmuştur.

Kurulun Kararı ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Kamu İhale Kurulu, tespit ettiği bu iki temel hata nedeniyle, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının bir bütün olarak reddedilmesi gerektiğine hükmetmiştir.

  • İdareler Açısından: İdareler, aşırı düşük teklif açıklamalarını incelerken, sunulan fiyat tekliflerinin ekindeki imza sirkülerini dikkatle kontrol etmelidir. Şirketi temsile yetkili kişilerin kimler olduğu ve temsil yetkisinin tek başına mı yoksa müştereken mi kullanıldığı, belgenin geçerliliği açısından hayati önemdedir. Ayrıca, Tebliğ'de özel açıklama yöntemi öngörülen (malzeme+montaj gibi) iş kalemlerinde, açıklamanın bu özel yönteme uygun yapılıp yapılmadığı titizlikle denetlenmelidir.
  • İstekliler Açısından: Aşırı düşük teklif açıklaması hazırlarken, üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınacaksa, teklifi imzalayan kişinin firmayı tek başına temsil etmeye yetkili olduğundan emin olunmalıdır. Eğer temsil müşterek ise, belgede mutlaka tüm yetkililerin imzası bulunmalıdır. Mekanik/elektrik tesisat gibi iş kalemlerinde ise, idarenin talebi ve Tebliğ doğrultusunda malzeme ve montaj bedelleri mutlaka ayrıştırılarak sunulmalıdır.

Kurul, aynı kararda re'sen yaptığı incelemede, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olan başvuru sahibinin de açıklamasında aynı "malzeme ve montaj bedelinin ayrıştırılmaması" hatasını yaptığını tespit etmiştir. Sonuç olarak Kurul, her iki isteklinin de açıklamalarının uygun olmadığına karar vererek, tekliflerinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi yönünde düzeltici işlem belirlemiştir.