Aşırı Düşük Teklif Açıklamasında Kritik Kolaylık: Bakanlık Rayici Kullanan Firmaya SMMM Şartı Yok

Yapım işi ihalelerinde aşırı düşük teklif sorgulamaları, istekliler için en zorlu süreçlerden biridir. Özellikle motorin, çimento, demir ve hazır beton gibi ana girdilerin maliyetinin tevsiki, genellikle üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınmasını ve bu tekliflerin Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) onaylı maliyet/satış tutarı tespit tutanakları (Ek-O.5, Ek-O.6 vb.) ile desteklenmesini gerektirir. Ancak bu, tek yöntem değildir. Bu tür karmaşık ihale ve aşırı düşük teklif savunması süreçlerinizde, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, alternatif ve daha kolay tevsik yöntemlerini kullanarak teklifinizin geçerliliğini sağlamanıza yardımcı olur. Kamu İhale Kurulu'nun 05.02.2025 tarihli ve 2025/UY.II-429 sayılı kararı, bu alternatif yöntemin geçerliliğini net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"Anılan istekli tarafından sunulan analizlerde motorin girdisine ilişkin olarak 10.160.1026 no.lu rayiç için üçüncü kişilerden fiyat teklifinin alınmadığı, Mazot (motorin) girdisine ilişkin aşırı düşük teklif açıklamasının 36,42 TL/kg olan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 2024 yılı rayici ile yapıldığı... herhangi bir 'lt/kg' dönüşümüne ve kesafet oranının kullanılmasına gerek bulunmadığı..."

Olayın Arka Planı: Rayiç ile mi, Fiyat Teklifi ile mi Açıklama?

Bir kapalı stok sahası yapım işi ihalesinde, ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif sahiplerinden aşırı düşük teklif açıklaması istenmiştir. Başvuru sahibi (üçüncü sıradaki istekli), bu iki firmanın açıklamalarının geçersiz olduğunu iddia ederek KİK'e başvurmuştur.

İddialar arasında en dikkat çekicileri, motorin (mazot) ve C 30/37 hazır beton girdileriyle ilgili olanlardır. Başvuru sahibi özetle:

  1. Motorin: İsteklilerin motorin fiyatını EPDK bültenlerinin %90'ının altında açıkladığını, ayrıca lt/kg dönüşümünde hatalı kesafet (yoğunluk) oranı kullandıklarını,
  2. Hazır Beton (C 30/37): Bu girdi için sunulan üçüncü kişi fiyat tekliflerinin ve SMMM tutanaklarının (EK-O.6) hatalı olduğunu, fatura miktarlarının yetersiz olduğunu iddia etmiştir.

İdarenin Pozisyonu: Açıklamalar Geçerlidir

İdare, hem birinci hem de ikinci sıradaki isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarını Kamu İhale Genel Tebliği'ne uygun bularak tekliflerini geçerli kabul etmiş ve ihaleyi sonuçlandırmıştır.

KİK'in Değerlendirmesi: Resmi Rayiç Kullanımı SMMM Şartını Ortadan Kaldırır

KİK, başvuru sahibinin iddialarını incelerken, iddiaların temel bir yanılgıya dayandığını tespit etmiştir:

KİK, hem ihaleyi kazanan firmanın hem de ikinci sıradaki firmanın aşırı düşük teklif savunmalarını incelediğinde, bu firmaların motorin veya hazır beton girdileri için üçüncü kişilerden fiyat teklifi almadığını tespit etmiştir.

İstekliler, Kamu İhale Genel Tebliği'nin 45.1.5. ve 45.1.6. maddelerinin kendilerine tanıdığı hakkı kullanarak, T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Milli Savunma Bakanlığı gibi kamu kurumlarının yayımlamış olduğu resmi birim fiyatları ve rayiçleri kullanmışlardır.

  • Motorin (Mazot) Girdisi: İstekliler, motorin maliyetini açıklarken Bakanlığın 10.160.1026 poz numaralı "Mazot (motorin)" rayicini (örn: 36,42 TL/kg) kullanmışlardır. KİK, bu rayicin kullanılmasının geçerli bir açıklama yöntemi olduğunu belirtmiştir. Ayrıca, başvuru sahibinin "kesafet (yoğunluk) oranı" iddiasını da geçersiz bulmuş, çünkü resmi rayicin birimi zaten "kg" olduğundan, EPDK bültenlerindeki "litre" fiyatına ve dolayısıyla birim dönüşümüne gerek olmadığını vurgulamıştır.
  • Hazır Beton (C 30/37) Girdisi: İstekliler, hazır beton maliyetini açıklarken de yine Bakanlığın ilgili poz numarasındaki kârsız birim fiyatını kullanmış ve üzerine kendi kâr ve genel giderlerini (%11) eklemişlerdir.

Tebliğ uyarınca, kamu kurumlarınca yayımlanmış rayiçleri veya birim fiyatları (poz numaralarını belirterek) kullanan isteklilerin, bu girdiler için ayrıca üçüncü kişi fiyat teklifi, fatura veya SMMM onaylı maliyet/satış tutarı tespit tutanağı sunmalarına gerek yoktur.

KİK, bu gerekçelerle her iki isteklinin de aşırı düşük teklif açıklamalarının usulüne uygun ve geçerli olduğuna, başvuru sahibinin tüm iddialarının (SMMM tutanaklarının hatalı olduğu, fatura miktarının yetersiz olduğu vb.) bu nedenle konu dışı kaldığına karar vererek başvuruyu reddetmiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, aşırı düşük teklif savunması hazırlayan firmalar için önemli bir stratejik kolaylığı hatırlatmaktadır:

  1. aşırı düşük teklif Savunmasında İlk Tercih Resmi Rayiç Olmalı: Bir girdi (motorin, çimento, demir, beton, nakliye vb.) için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Karayolları, İller Bankası, DSİ, MSB gibi kurumlar tarafından yayımlanmış güncel bir rayiç veya birim fiyat varsa, aşırı düşük teklif açıklamasında bu fiyatın kullanılması en kolay ve en güvenli yoldur.
  2. SMMM Onayı Gerekmez: Resmi rayiç veya birim fiyat kullanıldığında, Tebliğ (Md. 45.1.13) uyarınca SMMM onaylı maliyet/satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.5, Ek-O.6 vb.) veya fatura sunma zorunluluğu ortadan kalkar.
  3. Kârsız Fiyata Dikkat: Kamu kurumlarının yayımladığı birim fiyatların "kâr ve genel gider hariç" (kârsız) fiyatlar olabileceğine dikkat edilmelidir. Tebliğ'in 45.1.5. maddesi, kârsız fiyatın üzerine isteklinin kendi kâr ve genel giderini (%10 veya üzeri) ekleyerek açıklama yapmasına izin vermektedir.