Kamu ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin açıklanması, teklif edilen fiyatın gerçekçi ve güvenilir maliyet analizlerine dayandığını kanıtlama sürecidir. Bu süreçte, her bir maliyet bileşeninin Kamu İhale Genel Tebliği'nde belirtilen usul ve yöntemlerle belgelendirilmesi esastır. Özellikle akaryakıt gibi değişken ve önemli bir maliyet kalemi için Tebliğ, keyfiliği ve tereddüdü ortadan kaldırmak amacıyla çok net bir referans kaynağı belirlemiştir. Bu kurala uymayarak farklı ve daha düşük fiyatlar içeren belgeler sunmak, açıklamanın güvenilirliğini sarsar ve geçersiz kabul edilmesine neden olur. İhale süreçlerindeki bu tür teknik ve mevzuata dayalı gerekliliklere hakim olmak, hak kayıplarını önlemek adına Yaka Danışmanlık gibi uzman firmalardan destek almayı önemli kılar. Kamu İhale Kurulunun 13.08.2025 tarihli ve 2025/UH.II-2217 sayılı kararı, akaryakıt giderinin açıklanmasında uyulması gereken amir hükmün ihlalinin sonuçlarını net bir şekilde göstermektedir.

Açıklamadaki Temel Hata: Yanlış Referans Fiyatı

Karara konu olan şoförlü araç kiralama hizmeti alımı ihalesinde, teklifi sınır değerin altında kalan ve ihale üzerinde bırakılan istekli, aşırı düşük teklif açıklamasında bulunmuştur. Açıklamasının önemli bir bölümünü, ihale konusu işin ana maliyetlerinden biri olan akaryakıt (motorin) gideri oluşturmuştur.

İstekli, motorin birim fiyatını tevsik etmek amacıyla, Türkiye'deki büyük akaryakıt dağıtım şirketlerinden birinin kendi web sitesinde yayımladığı pompa satış fiyat listesinin bir çıktısını sunmuştur. Bu listedeki KDV hariç birim fiyatı kullanarak maliyet analizini yapmıştır.

Ancak başvuru sahibi, bu belgelendirme yönteminin Kamu İhale Genel Tebliği'ne aykırı olduğunu iddia etmiştir.

Kurulun Değerlendirmesi: Tek Referans EPDK Raporudur

Kamu İhale Kurulu, başvuru sahibinin iddiasını haklı bularak idarenin kararını hukuka aykırı bulmuştur. Kurul'un kararının temelinde, Kamu İhale Genel Tebliği'nin 79.2.7'nci maddesinde yer alan açık ve amir hüküm yatmaktadır.

Bu madde şu şekildedir: "İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak, EPDK tarafından yayımlanan, İstanbul İli, Avrupa Yakasında bulunan bayiler adına beyan edilmiş fiyatların ortalamasını yansıtan En Yüksek İşlem Hacimli 8 Firmanın Akaryakıt Fiyatlarına İlişkin Raporda yer alan fiyatların %90'ının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmez."

Kurul, bu hükmü yorumlayarak şu sonuçlara varmıştır:

  1. Tek ve Zorunlu Kaynak: Tebliğ, akaryakıt fiyatının tevsiki için tek bir kaynağı işaret etmektedir: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yayımlanan ilgili rapor. Bu rapor, piyasadaki en yüksek işlem hacmine sahip 8 firmanın fiyat ortalamasını yansıttığı için objektif bir referans olarak kabul edilmiştir.
  2. Diğer Belgelerin Geçersizliği: İsteklinin, bu rapor yerine, tek bir dağıtım şirketinin kendi fiyat listesini sunması, Tebliğ'in bu amir hükmünün ihlalidir. Herhangi bir akaryakıt şirketinin münferit fiyat listesi, Tebliğ'in aradığı tevsik edici belge niteliğinde değildir.
  3. Asgari Fiyat Sınırı: Tebliğ, aynı zamanda bir asgari fiyat sınırı da belirlemiştir. İstekliler, EPDK raporundaki ortalama fiyatın KDV hariç tutarının en fazla %10 altında bir fiyat kullanabilirler. İsteklinin sunduğu belgenin geçersiz olması nedeniyle, bu kurala uyup uymadığının denetlenmesi dahi anlamsız hale gelmiştir.

Bu gerekçelerle Kurul, ihale üzerinde bırakılan isteklinin akaryakıt giderine ilişkin açıklamasının mevzuata uygun olmadığını, dolayısıyla toplam aşırı düşük teklif açıklamasının geçersiz olduğunu ve teklifinin reddedilmesi gerektiğini belirtmiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

  • İdareler Açısından: İdareler, aşırı düşük teklif açıklamalarında akaryakıt maliyetini incelerken, sunulan belgenin Tebliğ'de belirtilen EPDK raporu olup olmadığını titizlikle kontrol etmelidir. Başka herhangi bir fiyat listesi, proforma fatura veya fiyat teklifi bu maliyet kalemini tevsik etmek için geçerli değildir. Ayrıca, kullanılan fiyatın EPDK raporundaki ortalama KDV hariç fiyatın %90'ından düşük olup olmadığı da denetlenmelidir.
  • İstekliler Açısından: Aşırı düşük teklif açıklaması hazırlayan istekliler, akaryakıt giderini açıklarken başka bir belge arayışına girmemelidir. Yapılması gereken tek şey, EPDK'nın web sitesinden ilgili döneme ait "En Yüksek İşlem Hacimli 8 Firmanın Akaryakıt Fiyatlarına İlişkin Raporu"nu indirmek, bu rapordaki ortalama fiyattan KDV'yi arındırmak ve bu fiyatı veya en fazla %10 iskontolu halini analizlerinde kullanmaktır. Bu basit kurala uymamak, bu kararda görüldüğü gibi, tüm açıklamanın reddedilmesine neden olabilir.

Sonuç olarak Kurul, akaryakıt maliyetinin usulüne uygun tevsik edilmediği gerekçesiyle, ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması yönünde düzeltici işlem belirlenmesine oybirliğiyle karar vermiştir.