"Anlık Tespit" Kamu Zararına Dayanak Olamaz: Sayıştay'dan Hizmet Alımları İçin Kritik Karar

Hizmet alımı ihalelerinde, yüklenicinin taahhüt ettiği makine ve ekipmanın fiilen çalıştırılıp çalıştırılmadığının tespiti, hakediş ödemeleri açısından kritik önem taşır. Denetimlerde, bir aracın "anlık" olarak sahada görülmemesine dayanarak tüm sözleşme süresi boyunca çalışmadığı varsayımıyla kamu zararı çıkarılması, sık rastlanan bir durumdur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, fiili durumun kanıtlanmasında ve haksız kamu zararı iddialarına karşı savunma yapılmasında belirleyici rol oynar. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 28.12.2022 tarihli ve 52785 sayılı Karar Düzeltme Kararı, bu konudaki ispat standardını netleştirmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Temizlik İşleri Müdürlüğü’nün yazısının –savunmalarda da belirtildiği gibi- yazıldığı gün itibariyle sahada çalışan araçlara yönelik yapılmış anlık bir tespiti gösterdiği ve bu yazıdan yola çıkılarak konteyner yıkama aracının ihale süresince hiç kullanılmadığı sonucuna varılamayacağı anlaşılmıştır."

Olayın Arka Planı: "Çalışmayan Kamyon" İddiası ve Tazmin Kararı

Bir belediyenin 11 aylık (8+3 ay) temizlik hizmet alımı işinde, Sayıştay Dairesi, sözleşme ve teknik şartnamede yer alan 1 adet konteyner yıkama aracının temizlik hizmetinde fiilen kullanılmadığı halde, bedelinin hakedişlere dahil edilerek ödendiğini tespit etmiştir. Bu tespitle ... TL kamu zararına hükmedilmiş ve bu karar Temyiz Kurulu'nca ilk aşamada tasdik edilmiştir.

Dairenin Dayanağı: Müdürlük Yazısı ve Sözlü Beyan

Dairenin tazmin hükmünün temel dayanağı, Temizlik İşleri Müdürlüğü'nden alınan ve o gün sahada "11 adet aracın çalıştığını" (konteyner yıkama aracını içermeyen) belirten bir yazı ile duruşma sırasındaki sözlü beyanlardı. Daire, bu yazıya dayanarak aracın sözleşme süresi boyunca hiç çalışmadığı sonucuna varmıştır.

Temyiz Kurulu Analizi (Karar Düzeltme): "Faturalar ve Muayene Kayıtları Anlık Tespit'ten Güçlüdür"

Sorumlular, kararın düzeltilmesi talebiyle Temyiz Kurulu'na tekrar başvurmuş ve bu kez aracın fiilen çalıştığına dair yeni kanıtlar sunmuştur:

  • Aracın işin başında idareye teslim edildiğine dair Araç Teslim Tutanağı.
  • Aracın şoföre zimmetlendiğine dair belge.
  • Aracın sözleşme süresi içindeki akaryakıt faturaları, muayene raporları, sigorta poliçeleri ve tamir-bakım faturaları.

Sayıştay Temyiz Kurulu, bu yeni belgeler ışığında kararını değiştirmiş, karar düzeltme talebini kabul etmiş ve ilk tazmin hükmünü BOZMUŞTUR. Kurul'un vardığı sonuçlar şunlardır:

  1. "Anlık Tespit" Yetersizdir: Temizlik İşleri Müdürlüğü'nün yazısı, sadece o gün (veya o an) çalışan araçları gösteren "anlık bir tespittir". Bu yazının, aracın 11 ay boyunca hiç çalışmadığını kanıtlamak için yeterli bir delil olmadığına karar verilmiştir.
  2. Fiili Kullanım Kanıtları Esastır: Sorumluların sunduğu akaryakıt, muayene ve bakım faturaları, aracın "kullanımda olduğunu" (bilfiil kullanıldığını) somut olarak kanıtlamaktadır.
  3. Kontrol Teşkilatının Teyidi: Dosyadaki diğer tutanaklarda, işin kontrollüğünü yapan idare personelinin, söz konusu aracın ihale kapsamında çalıştığını zaten ifade ettiği görülmüştür.
  4. Halk Sağlığı Mantığı: Kurul ayrıca, 11 ay boyunca çöp konteynerlerinin hiç yıkanmamasının halk sağlığı açısından büyük risk oluşturacağına ve böyle bir tespitin de dosyada bulunmadığına dikkat çekmiştir.

Analizin Sonucu

  • Bu karar, hizmet alımı denetimlerinde "fiili çalışma"nın ne tür belgelerle ispatlanabileceğine dair önemli bir içtihattır.
  • İdareler (Kontrol Teşkilatı) için: Bir aracın veya personelin çalışmadığını iddia ediyorsanız, sahadaki "anlık" bir yoklama veya eksik liste içeren bir müdürlük yazısı yeterli olmayabilir. Bu durumun süreklilik arz ettiğini (örn: GPS kayıtları, çoklu tutanaklar, akaryakıt alımının durması vb.) somut verilerle kanıtlamanız gerekmektedir.
  • Yükleniciler için: İdareye teslim ettiğiniz ve çalıştırdığınız araçların sigorta, muayene, akaryakıt ve bakım faturalarını titizlikle saklayın. Sahada anlık bir denetimde aracın arızalı veya park halinde olması, o ayki hakedişinizin kesilmesi için yeterli bir gerekçe değildir. Bu karar, fiili kullanımın bu tür operasyonel belgelerle de güçlü bir şekilde ispatlanabileceğini göstermektedir.