KİK'ten Araç Kiralama İhalelerini İptal Ettiren Hata: A1 Yetki Belgesi İhale Öncesi İstenemez!

Araç kiralama hizmeti alım ihalelerinde, idarelerin Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nden kaynaklanan "yetki belgelerini" (A1, K1 vb.) yeterlik kriteri olarak istemesi yaygın bir uygulamadır. Ancak, özellikle "A1 Yetki Belgesi"nin kamu kurumlarına hizmet verecekler için özel bir statüsü bulunması, bu belgenin "ihale aşamasında" mı yoksa "sözleşme aşamasında" mı isteneceğine dair ciddi bir hukuki belirsizlik yaratmaktadır. Bu belirsizlik, birçok firmanın ihalelere katılamamasına neden olmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, rekabeti kısıtlayan bu tür şartnamelere karşı haklarınızı korumanızı sağlar. Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) 15.01.2025 tarihli ve 2025/UH.I-255 sayılı kararı, bu konudaki idari uygulamayı netleştiren bir emsal niteliğindedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...kamu kurum veya kuruluşlarının A1 yetki belgesi kapsamında düzenleyecekleri sürücülü taşıma ihaleleri için hazırlanacak şartnamelerde, ihaleye iştirak edecek isteklilerden öncelikle taşıma yetki belgesi/belgelerinin talep edilmemesi (ihaleye katılma şartı olarak aranmaması), ancak ihaleyi kazanacak istekliden, işe başlama tarihlerinden sonra olmamak kaydıyla, makul bir süre içerisinde yetki belgesini/belgelerini ibraz etmesinin istenilmesinin ... serbest rekabet ortamının sağlanması yönünden faydalı olacağı mütalaa edilmektedir."

 

Olayın Arka Planı: Yeterlik Kriteri Olarak A1 Belgesi

Bir Belediye Başkanlığı, "46 Adet Muhtelif Araç ve İş Makinası Kiralanması" için sürücüsüz ve yakıtsız bir hizmet alımı ihalesi düzenler. İdari Şartname'de, ihaleye katılım için isteklilerin "A1 Yetki Belgesi"ne sahip olmaları şart koşulur. Bir istekli firma, bu şartın rekabeti engellediğini belirterek KİK'e başvurur.

 

İsteklinin İddiası: "Sözleşme Olmadan Belge Alınamaz"

Başvuru sahibi firma, Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin ilgili maddelerine (Md. 14(1)(ç)) göre, kamu kurumlarına hizmet vermek amacıyla A1 belgesi alabilmek için, firmanın öncelikle o kamu kurumuyla "taşıma hizmet alımı sözleşmesi" imzalamış olması ve bu sözleşmeyi Bakanlığa sunması gerektiğini iddia etmiştir. Dolayısıyla, henüz sözleşme imzalamamış bir firmanın ihale aşamasında bu belgeyi sunmasının fiilen imkansız olduğunu, bu durumun sadece halihazırda başka bir kamu sözleşmesi olan firmaların ihaleye girmesine izin vererek rekabeti kısıtladığını savunmuştur.

KİK'in Ulaştırma Bakanlığı Görüşüne Dayalı İptal Kararı

KİK, konuyu Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü'nden aldığı (ve karara dercettiği) resmi görüş ile netleştirmiştir.

  1. Bakanlık Görüşü: Bakanlık, A1 belgesi almak isteyen firmaların "kamu kurum/kuruluşuyla yapılmış sürücülü taşıma hizmet sözleşmesini ibraz etmek" zorunda olduğunu teyit etmiştir.
  2. Bakanlığın Tavsiyesi: Bakanlık, ihalelerde rekabetin artırılması ve katılımın sağlanması için, idarelerin A1 belgesini "ihaleye katılma şartı olarak aranmaması" gerektiğini, bunun yerine "ihaleyi kazanacak istekliden, işe başlama tarihinden önce makul bir süre içinde" bu belgeyi ibraz etmesinin istenilmesinin daha doğru olacağını mütalaa etmiştir.
  3. KİK Kararı: KİK, Ulaştırma Bakanlığı'nın bu net görüşü doğrultusunda, A1 yetki belgesinin ihale aşamasında bir yeterlik kriteri olarak istenmesinin ihaleye katılımı daraltıcı ve rekabeti kısıtlayıcı nitelikte olduğuna karar vermiştir. Bu durum, düzeltici işlemle giderilemeyecek esaslı bir aykırılık olduğundan ihalenin iptaline hükmedilmiştir.

Analizin Sonucu

  • İdareler, araç kiralama (özellikle binek otomobil içeren) ihalelerinde A1 Yetki Belgesi'ni ihale aşamasında bir "yeterlik kriteri" olarak istememelidir.
  • Doğru uygulama, bu belgenin "sözleşmenin imzalanmasından sonra ve işe başlamadan önce" sunulmasının sözleşme tasarısında bir yükümlülük olarak düzenlenmesidir.
  • Bu şekilde "yeterlik kriteri" olarak A1 belgesi isteyen ihaleler, KİK'e yapılacak itirazen şikayet başvuruları üzerine iptal edilme riskiyle karşı karşıyadır.
  • İstekliler, bu tür rekabet kısıtlayıcı şartları fark ettiklerinde, ihale öncesinde veya sonrasında (hak düşürücü süreler içinde) şikayet ve itirazen şikayet mekanizmalarını kullanmalıdır.