İta Amirinin 'Takdir Yetkisi' Sınırsız Değil: Muhammen Bedel 3 Kat Aştıysa İhale İptal Edilemez!

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 31. maddesi, ihale komisyonu kararını onaylama veya iptal etme konusunda "ita amirine" (onay makamı) geniş bir takdir yetkisi tanır. 4734 sayılı Kanun'dan farklı olarak bu yetki, sadece hukuka uygunluk denetimini değil, aynı zamanda "yerindelik" denetimini de kapsar. Peki, bir ihalede muhammen bedelin çok üzerine çıkılmış ve birden fazla istekli katılmışken, ita amiri "daha yüksek gelir bekliyordum, rekabet yetersiz" diyerek ihaleyi iptal edebilir mi? Danıştay 13. Dairesi'nin 18/02/2025 tarihli E:2025/39, K:2025/799 sayılı kararı, bu takdir yetkisinin sınırlarını net bir şekilde çizmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, firmaların hukuki pozisyonlarını korumaları için kritik önem taşımaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...ihalede yeterli rekabetin oluşmadığından bahsedilemeyeceği... ayrıca iptal edilen ihalenin bedelinin piyasa koşullarının altında olduğunun idarece açıkça ortaya konulamadığı dikkate alındığında, ihalenin iptalini gerektirecek hukuken geçerli, somut verilere dayalı bir neden ortaya konulmaksızın ihalenin onaylanmaması suretiyle iptaline ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir."

Muhammen Bedel 150 Bin TL'den 490 Bin TL'ye Çıktı, İdare "Rekabet Yok" Diye İptal Etti

Bir belediye, sınırlardaki kullanılmış giysi toplama işini 2886 sayılı Kanun'a göre açık teklif usulüyle ihaleye çıkarmıştır.

  • Muhammen Bedel: Aylık 150.000,00 TL + KDV.
  • Katılım: 5 firma doküman almış, 3 istekli ihaleye katılmıştır.
  • Sonuç: Teklifler sonucunda ihale, aylık 490.000,00 TL + KDV ile en yüksek teklifi veren davacı şirket üzerinde bırakılmıştır.

Ancak, ihale komisyonu kararından sonra ita amiri (Belediye Başkanı), 2886 S.K. 31. maddesine dayanarak "ihalede gerekli rekabet unsurunun sağlanmadığından bahisle" ihaleyi iptal etmiştir.

İdare Mahkemesi: "İta Amirinin Daha Yüksek Gelir Beklentisi Keyfi Değildir"

İlk Derece Mahkemesi, idareyi haklı bularak davayı reddetmiştir. Mahkeme, 2886 sayılı Kanun'da ita amirine tanınan takdir yetkisinin geniş olduğunu, muhammen bedel aşılmış olsa dahi, idarenin "daha yüksek bir gelir beklentisinin haklı ve makul nedenlere dayandığı" ve takdir yetkisinin keyfi kullanıldığına dair bir delil bulunmadığı gerekçesiyle iptal işlemini hukuka uygun bulmuştur.

Danıştay: "3 Katılımcı ve 3 Kat Artan Fiyat Varken Rekabet Yok Denemez"

Danıştay, bu kararı bozmuştur. Danıştay, ita amirinin 2886 S.K. 31. maddeden doğan takdir yetkisinin "yerindelik denetimini" de kapsadığını kabul etmekle birlikte, bu yetkinin sınırsız olmadığını ve "rekabetin gerçekleşmediğinin somut olarak ortaya konulması" gerektiğini vurgulamıştır.

Danıştay, somut olayın verilerini incelemiştir:

  1. İhaleye 3 istekli katılmıştır.
  2. Muhammen bedel 150.000 TL iken, teklifler 490.000 TL'ye (muhammen bedelin 3 katından fazlası) yükselmiştir.
  3. Diğer iki istekli de bu teklife yakın bedeller sunmuş ve üçüncü turun sonunda çekilmişlerdir.

Danıştay, bu verilere dayanarak, "dolayısıyla ihalede yeterli rekabetin oluşmadığından bahsedilemeyeceği" sonucuna varmıştır.

İdarenin Yeni Muhammen Bedel Gerekçesi de Yetersiz Bulundu

İdare, savunmasında, ihaleden sonra 400 kumbara için verilen 490.000 TL'lik bedelin (kumbara başına 1.225 TL) yetersiz bulunduğunu ve bu nedenle yeniden kıymet takdiri yapılarak muhammen bedelin 220.000 TL + KDV olarak belirlendiğini iddia etmiştir.

Danıştay, bu savunmayı da reddetmiştir. Zira davacının 490.000 TL'lik teklifi, idarenin sonradan belirlediği bu yeni 220.000 TL'lik muhammen bedelin dahi çok üzerinde kalmaktadır. Danıştay, idarenin "iptal edilen ihalenin bedelinin piyasa koşullarının altında olduğunu" açıkça ortaya koyamadığına dikkat çekmiştir.

Sonuç olarak Danıştay, idarenin "hukuken geçerli, somut verilere dayalı bir neden ortaya koymaksızın" ihaleyi iptal etmesini hukuka aykırı bulmuş ve İlk Derece Mahkemesi kararını bozarak dava konusu iptal işlemini iptal etmiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, 2886 sayılı Kanun'a tabi olan idareler (özellikle belediyeler ve özel idareler) için ita amirinin yetkilerinin sınırlarını belirleyen çok önemli bir içtihattır:

  • İdareler İçin: 2886 S.K. Madde 31'deki takdir yetkisi, "keyfiyet" anlamına gelmez. Eğer bir ihalede birden fazla katılımcı varsa ve teklif edilen bedel muhammen bedelin (veya piyasa rayicinin) belirgin şekilde üzerine çıkmışsa, idare "rekabet oluşmadı" veya "daha fazlasını bekliyordum" gibi soyut gerekçelerle ihaleyi iptal edemez. İptal için, oluşan fiyatın piyasa koşullarının altında kaldığına dair somut veriler sunulmalıdır.
  • İstekliler İçin: 2886 sayılı Kanun kapsamında kazandığınız bir ihale, muhammen bedeli aşmanıza rağmen "rekabet yok" gerekçesiyle iptal edilirse, bu kararı emsal göstererek dava açma hakkınız bulunmaktadır. İhalede rekabetin objektif olarak (katılımcı sayısı, fiyat artışı) gerçekleştiğini ispatlamanız, iptal kararının kaldırılması için yeterli olabilir.