Dava Açma Ehliyeti İçin İş Deneyim Tutarı Yeterli Olmalı mı? Danıştay'dan 'Menfaat İlgisi' İçin Geniş Yorum
4734 sayılı Kanun'un 21. maddesinin (c) bendi gibi davet usulüyle yapılan pazarlık ihaleleri, rekabetin kısıtlandığı yönünde sıkça eleştiriye uğramaktadır. Bu tür ihalelere davet edilmeyen ancak "ihaleye katılma yeterliğine sahip olduğunu" iddia eden firmaların, ihalenin iptali için dava açıp açamayacağı (dava açma ehliyeti) ise önemli bir usul sorunudur. İdare Mahkemeleri genellikle davacının yeterlik kriterlerini tam olarak karşılayıp karşılamadığına bakarken, Danıştay 13. Dairesi'nin 24/02/2025 tarihli E:2025/75, K:2025/911 sayılı kararı, "menfaat ihlali" kavramını daha geniş yorumlayarak bu firmaların dava açma yolunu açan emsal bir karar vermiştir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, firmaların hukuki pozisyonlarını korumaları için kritik önem taşımaktadır.
Kararın İlgili Kısmı
"...dava konusu ihalede Yapım İşlerinde Benzer İş Grupları Tebliğinde yer alan "A/V Grubu Karayolu İşleri"nin benzer iş olarak kabul edildiği, davacı tarafından sunulan iş deneyim belgesinin de "A/V Grubu" işlerden olduğu, bu kapsamda davacı şirketin ihalede benzer iş olarak kabul edilen karayolu işleri alanında faaliyette bulunduğu ve bu alanda geçerli bir iş deneyim belgesine sahip olduğu dikkate alındığında, davacının uyuşmazlığa konu yapım işi ihalesi ile meşru, güncel ve makul menfaat ilgisinin olduğu, dolayısıyla dava açma ehliyetinin bulunduğu..."
21/c Pazarlık İhalesine Davet Edilmeyen Firma Dava Açtı
Karayolları Genel Müdürlüğü, "Midyat Çevre Yolu" yapım işini 4734 S.K. 21/c maddesi uyarınca pazarlık usulüyle ihale etmiştir. İhaleye davet edilmeyen davacı firma, yol ihalelerinde deneyimli olmasına rağmen davet edilmemesinin ve ihalenin pazarlık usulüyle yapılmasının hukuka aykırı olduğunu belirterek ihalenin iptali için dava açmıştır.
İhaleye ait onay belgesinde, isteklilerden "teklif edilen bedelin %50'si oranında" (A/V Grubu) iş deneyim belgesi isteneceği belirtilmiştir.
İdare Mahkemesi: "İş Deneyimin Yetersiz, Dava Açamazsın"
İlk Derece Mahkemesi, davayı esasa girmeden "ehliyet yönünden" reddetmiştir. Mahkemenin gerekçesi şöyledir:
- İhalenin yaklaşık maliyeti 974.625.794,20 TL'dir.
- Davacı firmanın sunduğu iş deneyim belgesinin güncellenmiş tutarı ise 328.180.880,22 TL'dir.
- İhalede "teklif edilen bedelin %50'si" oranında iş deneyimi istenmektedir.
- Davacının belgesi, yaklaşık maliyetin %50'sini karşılamamaktadır.
- Bu durumda, ihaleye katılması zaten mümkün olmayan davacının, ihalenin iptal edilmesinde "güncel menfaatinin ihlal edildiğinden" söz edilemez.
Danıştay'ın 'Menfaat İlgisi' Yorumu: Alanda Faaliyet Göstermek Yeterlidir
Danıştay, İdare Mahkemesi'nin bu katı yeterlik yorumunu bozmuştur. Danıştay, iptal davaları için "menfaat ihlali" kavramının, davacı ile işlem arasında "meşru, güncel ve ciddi bir alaka" olması anlamına geldiğini, "makul bir alakanın varlığının" dahi yeterli sayılabileceğini vurgulamıştır.
Bu teorik çerçeveyi somut olaya uygulayan Danıştay, şu tespiti yapmıştır:
- İhale, "A/V Grubu Karayolu İşleri" için yapılmıştır.
- Davacı firma, dosyaya "A/V Grubu Karayolu İşleri" için düzenlenmiş geçerli bir iş deneyim belgesi sunmuştur.
- Bu durum, davacı şirketin ihale konusu alanda (karayolu işleri) faaliyette bulunduğunu ve bu alanda geçerli bir iş deneyimine sahip olduğunu kanıtlamaktadır.
Danıştay'a göre, bu tespit, davacının ihaleyle "meşru, güncel ve makul menfaat ilgisinin" olduğunu göstermek için yeterlidir.
Danıştay'ın Nihai Kararı: 'Düşük Teklif' ve 'İş Ortaklığı' İhtimalleri Ehliyet İçin Yeterli
Danıştay, İdare Mahkemesi'nin "belge tutarı yetmiyor" şeklindeki dar yorumunu kabul etmemiştir. Davacının temyiz dilekçesindeki iddiaları zımnen kabul edilmiştir:
- Davacı, yaklaşık maliyetin altında (%33 tenzilatla) bir teklif verebilirdi ve bu durumda 328 Milyon TL'lik belgesi, kendi teklifinin %50'sini karşılayabilirdi.
- Davacı, davet edilseydi, başka bir firma ile "iş ortaklığı" kurarak da yeterliği sağlayabilirdi.
Bu ihtimallerin varlığı, davacının "ihaleye katılması mümkün olmayan" biri olarak damgalanmasını engellemiştir. Danıştay, sadece "ihale konusu alanda faaliyet göstermeyi" ve "ilgili grupta bir belgeye sahip olmayı" ehliyet için yeterli görerek, davanın ehliyetten reddedilmesini usule aykırı bulmuş ve dosyanın esastan incelenmesi için İdare Mahkemesi'ne geri göndermiştir.
Karşı oy kullanan üye ise, davacının belge tutarının yaklaşık maliyetin çok altında olduğunu ve yeterli olmadığını belirterek İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiğini savunmuştur.
Analizin Sonucu
Bu karar, özellikle 21/b ve 21/c gibi davet usulü ihalelere karşı açılan davalarda "ehliyet" şartının yorumlanması açısından kritik öneme sahiptir:
- İdareler İçin: Pazarlık ihalelerinde davet edilmeyen bir firmanın açtığı davada, "iş deneyim tutarı yetmiyordu" savunması, davanın ehliyetten reddedilmesi için tek başına yeterli olmayabilir. Mahkemeler, firmanın sektörde faaliyet göstermesini yeterli bir "menfaat ilgisi" sayabilir.
- İstekliler İçin: 21/c ihalesine davet edilmediyseniz, dava açma ehliyetinizin olduğunu kanıtlamak için ihalenin yaklaşık maliyetini karşılayacak bir iş deneyim belgenizin olması şart değildir. İhale konusu alanda faaliyet gösterdiğinizi ve o alanda (tutarı ne olursa olsun) geçerli bir iş deneyim belgeniz olduğunu göstermeniz, "menfaat ilgisi" kurmak ve davanızın esastan görülmesini sağlamak için yeterli olabilir.
Yorum Bırak