%50 Hisse Sahibi Ortağa Kritik Haber: Danıştay, Yasaklama İçin %50+1 Şartını Aradı!

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 58. maddesi, yasak fiil işleyen sermaye şirketlerinin yanı sıra, bu şirketlerin ortaklarına da yaptırım uygulanmasını öngörür. Ancak, bu yaptırımın hangi hisse oranına sahip ortaklara uygulanacağı konusu, özellikle %50-%50 ortaklıklarda ciddi tereddütlere yol açmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, şirketinizin ortaklık yapısının idari yaptırımlar karşısındaki hukuki durumunu netleştirmenizi sağlar. Danıştay 13. Dairesi’nin 30/09/2024 tarihli E:2023/3498, K:2024/3585 sayılı kararı, "%50" hisse oranının yasaklama için yeterli olmadığını kesinleştirmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Bu durumda, yasaklanan tüzel kişinin sermaye şirketi olması halinde şirketle birlikte şirketin sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek ya da tüzel kişilerin de yasaklanabileceği, somut olayda ise davacı şirketin ortaklarından her ikisi de şirketin sermayesine eşit oranda (%50) sahip olduğundan haklarında yasaklama kararı verilemeyeceği..."

Olayın Arka Planı: Rekabeti Engelleme ve Ortaklara Zincirleme Yasaklama

Bir belediyenin pazarlık usulüyle (21/b) gerçekleştirdiği araç kiralama ihalesinde, müfettişler ihaleye katılan firmalar arasında organik bağ tespit etmiştir. Davacı şirketin (Merkezi Van'da olan) geçici teminat mektubunun, ihaleyi kazanan ve İstanbul merkezli olan rakip bir şirketin sigortalı çalışanı tarafından bankadan teslim alındığı ortaya çıkmıştır.

Bu durum 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesi (rekabeti engelleme, fesat) kapsamında değerlendirilmiştir. İdare, hem davacı şirketi hem de bu şirketin %50-%50 hisseye sahip iki ortağını da 1 yıl süreyle ihalelerden yasaklamıştır.

İlk Değerlendirme: Mahkemeler Şirket ve Ortakların Yasağını Hukuka Uygun Buldu

İlk Derece Mahkemesi ve Bölge İdare Mahkemesi, fiilin (rakip firma çalışanına teminat mektubu aldırılması) şirketler arası organik bağı ve rekabeti engelleme fiilini kanıtladığını belirtmiştir. Bu gerekçeyle, hem şirketin hem de ortaklarının yasaklanmasını hukuka uygun bularak davayı reddetmiştir.

Danıştay'ın Kararı: Şirket Yasağı Doğru, %50 Ortak Yasağı Hukuksuz

Danıştay 13. Dairesi, temyiz üzerine dosyayı incelemiş ve kararı ikiye ayırarak kısmen onamış, kısmen bozmuştur:

  1. Şirket Yasağı (Onama): Danıştay, ihaleye katılan bir şirketin teminat mektubunu rakip bir firmanın çalışanının almasının, şirketler arası organik bağı ve rekabeti etkileyici davranışı (Md. 17) gösterdiğine kanaat getirmiştir. Bu nedenle şirketin yasaklanmasına ilişkin kararı hukuka uygun bularak onamıştır.
  2. Ortak Yasağı (Bozma): Danıştay, %50 hisseli ortakların yasaklanmasını ise hukuka aykırı bulmuştur. Gerekçesi, 4734 sayılı Kanun'un 58. maddesinin çok açık olmasına dayanmaktadır. İlgili madde, sermaye şirketi yasaklandığında, ortakların da yasaklanabilmesi için o ortağın "sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan" (yani %50'den fazla) bir hisseye sahip olmasını şart koşmaktadır. Olayda, ortakların hissesi %50'dir. %50 oranı, "yarısından fazla" anlamına gelmediği için, bu ortaklar hakkında yasaklama kararı verilemez.

Analizin Sonucu

  1. Rakip firmanın çalışanına kendi teminat mektubunu aldırmak gibi eylemler, firmalar arasında organik bağ olarak yorumlanmakta ve 4734 sayılı Kanun Md. 17 (rekabeti engelleme) kapsamında yasaklama nedeni sayılmaktadır.
  2. Bir sermaye şirketi hakkında yasaklama kararı verildiğinde, bu karar ortaklara da sirayet edebilir.
  3. Ancak, bir ortağın yasaklanabilmesi için o ortağın hisse oranının mutlaka %50'den fazla (örn: %50,01) olması şarttır.

%50 hisseye sahip ortaklar, kanunun aradığı "yarısından fazla" şartını sağlamadıkları için haklarında yasaklama kararı verilemez. %50-%50 ortaklı şirketlerde, şirket yasaklansa bile ortaklar yasaklama yaptırımından muaf olacaktır.