KAMU MAL ALIM İHALELERİNDE İŞ DENEYİMİ YETERLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Kamu İhale Kanunu (KİK) kapsamında gerçekleştirilen mal alımı ihalelerinde, isteklilerin mesleki ve teknik yeterliliklerini ispatlamak için iş deneyim belgesi sunup sunmayacakları, işin yaklaşık maliyeti ve ihale usulüne göre farklılık gösteren katı kurallara tabidir. İş deneyimi, aday veya isteklilerin ihale konusu mal veya benzer işlerdeki tecrübesini gösteren ve yetkili kurumlar tarafından düzenlenen iş bitirme belgesi veya teknolojik ürün deneyim belgesidir.

İş Deneyimi İstenip İstenmeyeceği Kriterleri

Mal alımı ihalelerinde iş deneyimi belgesi istenip istenmeyeceği, öncelikle yaklaşık maliyetin KİK'in 13. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde mal alımları için öngörülen üst limit tutarı ile karşılaştırılmasıyla belirlenir:

  1. Üst Limit Altındaki İhaleler: Belli istekliler arasında ihale usulü hariç, yaklaşık maliyeti Kanunun bu üst limit tutarına eşit ve altındaki her türlü mal alımı ihalelerinde, iş deneyim belgesi istenemez. İdareler, bu limitin altındaki ihalelerde iş deneyimi talep etmekle yükümlü değildir.
  2. Üst Limit Üzerindeki İhaleler: Yaklaşık maliyeti bu üst limitin üzerinde olan açık ihale usulü ve pazarlık usulüyle yapılan ihalelerde ise, iş deneyimini gösteren belgelerin istenip istenmeyeceği idarenin takdirinde bulunmaktadır. Eğer idare, ihaleye katılımda iş deneyimi istemeye karar verirse, bu durumu ihale dokümanında belirtmek zorundadır.

Özel İmalat Süreci ve Alternatif Belgeler

Özel imalat süreci gerektiren mal alımı ihalelerinde, yeterlik kriterleri için özel bir düzenleme bulunmaktadır:

  • İş deneyimini gösteren belgelerin istenilmesi durumunda, iş deneyimini gösteren belgelerle birlikte alım konusu işe ilişkin üretim kapasite raporunun da istenilmesi zorunludur.
  • Ancak aday veya isteklinin, bu iki belgeden birini sunması yeterli kabul edilir. Yani, özel imalat gerektiren işlerde aday ya iş deneyimi belgesini ya da üretim kapasite raporunu sunarak yeterliliğini ispatlayabilir.
  • Ayrıca, özel imalat süreci gerektiren mal alımı ihalelerinde, alım konusu mala veya işe yönelik olarak düzenlendiği saptanan kapasite raporu, kalite yönetim sistem belgesi, çevre yönetim sistem belgesi, ilgili meslek odaları tarafından düzenlenen imalat yeterlik belgesi ile hizmet yeterlilik belgesi de idarece istenebilir. İş ortaklığında ortaklardan birinin imalat yeterlik belgesini veya hizmet yeterlilik belgesini sunması yeterlidir; konsorsiyumlarda ise her bir ortağın kendi kısmı için istenilen yeterlik kriterini sağlaması zorunludur.

Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi

İş deneyimini gösteren belgeler arasında, güncel mevzuatla birlikte teknolojik ürün deneyim belgesi de yer almaktadır. Adaylar veya isteklilerce, iş deneyimini gösteren belge olarak adlarına ya da unvanlarına düzenlenen teknolojik ürün deneyim belgesinin sunulması halinde, belgenin düzenlendiği malın teklif edilmesi zorunludur. Bu belgenin sunulmasıyla, isteklinin iş deneyimine ilişkin yeterlik kriterini sağladığı kabul edilir. Teknolojik ürün deneyim belgesi, düzenlendiği malın piyasaya arz tarihinden itibaren beş yıl süreyle kullanılabilir.

Değerlendirme ve Kullanım Süreleri

İş deneyimini gösteren belgeler, yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında gerçekleştirilen mal alımlarına ilişkin olmalıdır. Belgeye konu işler, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kesin kabul işlemleri tamamlanan işler olmalıdır.

İş deneyim belgelerinin değerlendirilmesinde, sadece tek bir sözleşmeye dayalı belgeler dikkate alınır ve birden çok iş deneyim belgesindeki tutarlar toplanamaz. Belgedeki tutar, fiyat farkları ve Katma Değer Vergisi hariç olarak değerlendirilir.

İş deneyim belgelerinin kullanımı konusunda da kısıtlamalar vardır. Belgeler, belge sahibi gerçek veya tüzel kişiler dışındaki aday veya istekliler tarafından kullanılamaz, devredilemez, kiraya verilemez ve satılamaz. Ancak tüzel kişi tarafından, belirli şartlar altında (en az bir yıldır yarısından fazla hisseye sahip olma ve temsile yetkili olma) ortağına ait iş deneyim belgesinin kullanılması mümkündür.

Sonuç

Mal alım ihalelerinde iş deneyimi yeterliliği, yaklaşık maliyet eşiklerine göre idarenin inisiyatifinde veya zorunlu olarak belirlenir. Limit altındaki ihalelerde istenememesi, rekabeti artırmayı hedeflerken, limit üstü ve özel imalat gerektiren işlerde idarenin takdir yetkisi bulunmaktadır. İş deneyimi yerine kapasite raporu veya teknolojik ürün deneyim belgesi sunma imkânı, isteklilere alternatif yeterlilik ispat yolları sunmaktadır. İdarelerin, bu süreçleri ihale dokümanında net bir şekilde belirlemesi ve yasal sınırlara uyması, ihalenin hukuki sağlamlığı açısından zorunludur.