İdarenin Projeyi Geç Onaylaması ve Yolu Açmaması: Yüklenici Süre Uzatımı Alabilir mi?

Kamu yapım işlerinde süre uzatımı talepleri, idareler ve yükleniciler arasında en sık karşılaşılan anlaşmazlık konularının başında gelmektedir. Özellikle idareden kaynaklanan gecikmelerin (proje onayı, yer teslimi, ödenek yetersizliği) veya yüklenicinin kontrolü dışındaki engellerin (imar yollarının açılmaması) sözleşmeyi nasıl etkileyeceği, hukuki belirsizliklere yol açabilmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, gecikme cezaları gibi ciddi yaptırımlarla karşılaşmamanız için kritik öneme sahiptir. Bu analizimizde, Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 01.03.2016 tarihli ve 315 Karar No, 215 İlam No'lu kararını inceleyerek, idarenin yükümlülüklerini yerine getirmemesinin süre uzatımına etkisini ele alacağız.

Kararın İlgili Kısmı

"İdarenin, sözleşmenin ifasına ilişkin yükümlülüklerini Yüklenicinin kusuru olmaksızın yerine getirmemesi (yer teslimi, projelerin onaylanması, iş programının onaylanması, ödenek yetersizliği gibi) ve bu sebeple sorumluluğu Yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi, bu durumun taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması ve Yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş olması halinde, işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre, işin bir kısmına veya tamamına ait süre en az gecikilen süre kadar uzatılır."

İnşaat Sahasına Ulaşım Yolunun Bulunmaması

Bir okul inşaatı yapım işinde, yüklenici firma işe başladıktan sonra iki temel engelle karşılaşmıştır. İlk olarak, mimari projeler İl Milli Eğitim Müdürlüğü'ne sunulmuş, ancak idare inceleme gerekçesiyle imalatları durdurmuş ve projeleri yaklaşık 4 ay sonra onaylamıştır. İkinci olarak, aynı süreçte inşaat alanına fiili ulaşımı sağlayacak imar veya tali yolların açılması için ilgili Belediye Başkanlığı'na başvurulmuş, ancak belediye bu yolları açmamıştır. Bu iki gecikme nedeniyle işte toplamda 130 günden fazla süre kaybı yaşandığı tespit edilmiştir.

Denetçi Raporu: "Mevzuata Aykırı Süre Uzatımı Verildi" İddiası

Sayıştay denetçisi, idarenin yükleniciye verdiği 90 günlük süre uzatımının mevzuata aykırı olduğunu iddia etmiştir. Denetçi, bu uzatmaya bağlı olarak işin tesliminde gecikme yaşanmasına rağmen sözleşmedeki gecikme cezasının kesilmemesi nedeniyle kamu zararı oluştuğunu savunmuştur. Denetçinin ilk tespiti, süre uzatımının kış koşulları gerekçesiyle verildiği yönünde olsa da, olayın temelinde idari gecikmeler yatmaktadır.

Sayıştay: "Yüklenicinin Kusuru Yoksa Süre Uzatımı Haktır"

Sayıştay Temyiz Kurulu, olayı Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin (YİGŞ) 29. maddesi kapsamında değerlendirmiştir. Bu madde, idarenin kendi yükümlülüklerini (projelerin onaylanması vb.) yüklenicinin kusuru olmaksızın yerine getirmemesi halinde, bu durumun taahhüdün ifasına engel olması ve yüklenicinin bu engeli aşamaması şartıyla, gecikilen süre kadar uzatım verileceğini amirdir. Kurul, hem projelerin idarece geç onaylanmasını hem de belediye tarafından yolların açılmamasını, yüklenicinin kusuru olmayan ve işin yapımına fiilen engel olan sebepler olarak kabul etmiştir.

Analizin Sonucu

Sayıştay, yaşanan gecikmelerde yüklenici firmanın bir kusurunun bulunmadığı ve bu engellerin işin fiilen yapılmasını engellediği sonucuna varmıştır. Bu nedenle, idarenin YİGŞ Md. 29'a dayanarak verdiği 90 günlük süre uzatımında mevzuata aykırılık bulunmadığına ve kamu zararı oluşmadığına karar vermiştir.

  • İdareler için ders: İdareler, sözleşmesel yükümlülükleri olan proje onaylarını zamanında yapmakla ve yer teslimine ilişkin (ulaşım yolları dahil) sorunları çözmekle mükelleftir. Bu yükümlülüklerdeki gecikmeler, doğrudan süre uzatımı hakkı doğurur.
  • Yükleniciler için ders: Yükleniciler, idareden veya üçüncü şahıslardan (belediye gibi) kaynaklanan ve işin ilerlemesine engel olan durumları derhal idareye yazılı olarak bildirmeli ve bu engellerin kendilerinin kusurundan kaynaklanmadığını ispatlamalıdır.