İşin Bitimine Daha Varken Yüklenici Yasaklanabilir mi? 'İş Programı' Detayına Dikkat!
Yapım işi sözleşmelerinde işin süresi (örneğin 345 gün), yüklenicinin işi son güne kadar keyfi olarak geciktirebileceği anlamına mı gelir? Yoksa idarece onaylanan "iş programı" da sözleşme kadar bağlayıcı mıdır? İdare, işin bitim tarihini beklemeden, sadece iş programına uyulmadığı gerekçesiyle sözleşmeyi feshedip yükleniciyi yasaklayabilir mi? Bu sorular, hem idareler hem de yükleniciler için kritik öneme sahiptir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, sözleşmesel yükümlülüklerinizi netleştirmenizi sağlar. Danıştay 13. Dairesi’nin 21/09/2023 tarihli E:2023/1743, K:2023/3676 sayılı kararı, bu konudaki tereddütleri gidermiştir.
Kararın İlgili Kısmı
"...davacı tarafından sunulan ve davalı idarece onaylanan iş programında aylık bazda tamamlanması gereken iş yüzdelerinin açıkça belirlenmiş olması ve idarece yapılan ihtar ile verilen sürenin son günü olan 07/03/2022 tarihi itibarıyla iş programına göre Şubat ayında %12.43'ünün tamamlanmış olması gereken işe hiç başlamaması nedeniyle davacının ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmediği sonucuna ulaşıldığından... dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir."
Olayın Arka Planı: 345 Günlük İşe Başlamayan Yüklenici Hakkında Fesih ve Yasaklama
Bir Belediye Başkanlığı, "Beton Parke Yol ve Kaldırımların Tamiratı" işi için 345 gün süreli bir yapım işi ihalesi yapmıştır. Yer teslimi 17/01/2022 tarihinde yapılmış, yüklenici 20/01/2022 tarihinde iş programını sunmuş ve bu program idarece onaylanmıştır. Ancak idare, yaklaşık 1 ay sonra yüklenicinin işe başlamadığını tutanakla tespit etmiş ve yaklaşık 50 gün sonra (Mart 2022 başında) işe başlamadığı gerekçesiyle sözleşmeyi feshetmiş ve yasaklama işlemi tesis ettirmiştir.
Mahkemelerin İptal Gerekçesi: "İşin Süre Sonunda Bitmesi Yeterli"
Yüklenicinin açtığı davada, İlk Derece Mahkemesi yasaklama işlemini iptal etmiştir. Mahkemenin gerekçesi şu iki noktaya dayanmıştır:
- İş, kısım kısım bitirilmesi gereken (ara teslimli) bir iş değildir.
- Sözleşmede belirlenen 345 günlük sürede işin tamamlanması yeterlidir.
- İdarenin, işin bitimine daha çok varken (yaklaşık 50 gün sonra) "işe başlamadı" gerekçesiyle ve "kalan sürede işi bitiremeyeceğinin de net olarak ortaya konulamadığı" bir durumda sözleşmeyi feshetmesi ve yasaklama uygulaması hukuka aykırıdır.
Bölge İdare Mahkemesi de bu kararı onamıştır.
Danıştay'dan Bozma: "Onaylı İş Programı Esastır ve Bağlayıcıdır"
Danıştay, bu kararları bozmuştur. Danıştay, Mahkemelerin "işin süre sonunda bitmesi yeterlidir" şeklindeki yorumunu hatalı bulmuştur. Kararını, ara kararla dosyaya getirtilen onaylı iş programına dayandırmıştır:
- Danıştay, yüklenicinin sunduğu ve idarenin 20/01/2022'de onayladığı "İmalat İş Programı"nı incelemiştir.
- Bu programda, "aylık bazda iş yüzdeleri" (Kümülatif Pursantaj) açıkça belirtilmiştir.
- Programa göre, Ocak ayında işin %4.32'sinin, Şubat ayı itibarıyla ise kümülatif olarak %12.43'ünün tamamlanmış olması öngörülmüştür.
- İdarenin ihtarı ve sözleşmeyi fesih tarihi (Mart 2022 başı) itibarıyla, iş programına göre %12.43'ü bitmiş olması gereken işe yüklenicinin "hiç başlamadığı" sabittir.
- Bu durum, "ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemek" (4735 S.K. Md. 25/f) fiilini oluşturur.
- Bu nedenle, idarenin işin sonunu (345. günü) beklemeden sözleşmeyi feshetmesi ve yasaklama kararı alması hukuka uygundur.
Analizin Sonucu
- Yükleniciler, idareye sundukları ve idarece onaylanan iş programlarına uymakla yükümlüdür. Bu program, sözleşmenin ayrılmaz bir parçası haline gelir.
- Sözleşmede açıkça "ara teslim" veya "kısmi bitirme" tarihleri belirlenmemiş olsa bile, onaylı iş programında yer alan aylık veya dönemsel ilerleme hedefleri (pursantajlar) bağlayıcıdır.
- İş programının bariz şekilde gerisinde kalmak (özellikle de işe hiç başlamamak), yüklenicinin taahhüdünü ihlali anlamına gelir.
- İdare, bu durumda işin bitim süresini beklemek zorunda değildir. İş programına uymayan yükleniciye ihtar çekip süre vererek, durumun düzeltilmemesi halinde 4735 sayılı Kanun uyarınca sözleşmeyi feshetme ve yasaklama işlemi uygulama hakkına sahiptir.
Yorum Bırak