Doküman Yorumu: Sözleşme Tasarısındaki Maddeler Nasıl Yorumlanmalı?

İhale dokümanları (İdari Şartname, Sözleşme Tasarısı) bir bütün olup, maddelerin birbiriyle ve üst mevzuatla (Kanun, Yönetmelik, Genel Şartnameler) uyumlu olması gerekir. İstekliler, dokümandaki en ufak bir çelişki veya belirsizliği, sözleşmenin yürütülmesi aşamasında uyuşmazlığa neden olacağı gerekçesiyle şikayet konusu yapabilmektedir. Özellikle hizmet alımlarında "işin yürütülmesine ilişkin kayıt ve tutanakların" kim tarafından ve nasıl tutulacağı kritik bir konudur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, doküman hükümlerinin üst mevzuata uygunluğunu denetlemek ve potansiyel riskleri öngörmek için önemlidir. Danıştay 13. Dairesi'nin 31/01/2025 tarihli E:2025/16, K:2025/526 sayılı kararı, doküman yorumunda maddelerin izole değil, bir bütün olarak ele alınması gerektiğini göstermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...ihale konusu süreklilik arz eden işin yürütülmesine ilişkin kayıt ve tutanakların yüklenici ve kontrol teşkilatı tarafından birlikte tutulacağının açık olduğu, Sözleşme Tasarısı düzenlemeleri arasında bu hususta herhangi bir çelişki bulunmadığı, her ne kadar Hizmet İşleri Genel Şartnamesi uyarınca tutulacak kayıtların Sözleşme Tasarısında belirtilmesi gerekmekte ise de, işin yürütülmesi sırasında ortaya çıkacak durumlara bağlı olarak değişiklik gösterebilecek olan kayıtların... sayılmamasının esasa etkili bir aykırılık teşkil etmediği anlaşıldığından..."

Olayın Arka Planı: Tutanakları Kim Tutacak?

Bir belediyenin "Araç Kiralama İşi" ihalesinde, "istekli olabilecek" sıfatıyla bir firma, Sözleşme Tasarısı'na itirazen şikayette bulunmuştur. İddiası şudur:

  • Tasarının 19.1. maddesi: "İşin yürütülmesine ilişkin kayıt ve tutanaklar İdare tarafından tutulacaktır."
  • Tasarının 20.2. maddesi: "Süreklilik arz eden işlerde, Kontrol Teşkilatı ile Yüklenicinin... birlikte tutacakları kayıtlar, işin o dönem içerisinde yapılan kısmının teslimi anlamına gelir."

Davacı, bu iki maddenin açıkça çeliştiğini, tutanakların idarenin tek yetkisinde mi yoksa müştereken mi tutulacağının belirsiz olduğunu ve bu durumun HİGŞ hükümlerine aykırı olduğunu iddia etmiştir. KİK bu iddiayı reddetmiştir.

İlk Derece Mahkemesi: Çelişki Var, İptal Gerekir

İdare Mahkemesi, davacıyı haklı bularak KİK kararını iptal etmiştir. Mahkeme, Tasarı maddelerinin istekliler açısından çelişkiye yol açacağı, sözleşmenin yürütülmesinde uyuşmazlığa neden olacağı ve HİGŞ'e aykırılık teşkil ettiği sonucuna varmıştır.

Danıştay’ın Değerlendirmesi: Çelişki Yok, Bütüncül Yorum Gerekir

Danıştay 13. Dairesi, İdare Mahkemesi kararını bozmuş ve davanın reddine karar vermiştir. Danıştay, iki maddenin çelişmediğini, aksine birbirini tamamladığını belirtmiştir:

  1. Madde 19'un Amacı: Tip Sözleşme dipnotuna ve HİGŞ'e (Md. 34) atıf yapan 19. madde, işin yürütülmesi sırasında hangi kayıt ve tutanakların tutulması gerektiğinin idarece (sözleşmede) belirlenmesi gerektiğini ifade eder. "İdare tarafından tutulacaktır" ifadesi, bu belirleme yetkisine işaret eder.
  2. Madde 20'nin Amacı: 20. madde ise, 19. maddede atıf yapılan bu kayıtların tutulma usulünü (nasıl tutulacağını) düzenler. Bu usul de HİGŞ'e (Md. 34) uygun olarak "Kontrol Teşkilatı ile Yüklenici tarafından birlikte" tutulmasıdır.
  3. Tutanakların Sayılmaması: Danıştay ayrıca, işin niteliğine göre değişiklik gösterebilecek tüm tutanakların (puantaj, vardiya, arıza vb.) Sözleşme Tasarısı'nda tek tek sayılmamasının "esasa etkili bir aykırılık" teşkil etmediğini, zira HİGŞ'deki genel düzenlemelerin zaten geçerli olduğunu vurgulamıştır.

Analizin Sonucu

Bu karar, ihale dokümanlarının yorumlanmasında lafzi (yüzeysel) çelişkilere değil, hükümlerin amacına ve üst mevzuatla olan ilişkisine bakılması gerektiğini teyit etmektedir.

  • İdareler için: İhale dokümanı hazırlanırken, özellikle Tip Sözleşme ve Genel Şartname hükümleri arasında uyum gözetilmelidir. Ancak bu karar, idarelerin işin niteliğine göre değişebilecek her bir detayı (tüm tutanak isimleri gibi) dokümanda sayma zorunluluğu olmadığını, Genel Şartnamelere yapılan atıfların yeterli olabileceğini göstermektedir.
  • İstekliler için: Dokümanda çelişki iddiasıyla yapılan şikayetlerin, lafzi farklılıklardan ziyade, sözleşmenin uygulanmasını fiilen imkansız kılan veya istekliler arasında ayrımcılık yaratan esasa etkili aykırılıklara dayanması gerekmektedir. Bir maddenin diğerini açıkladığı durumlarda çelişki iddiası kabul görmemektedir.