KİK'ten Emsal Karar: KİK Tespitini Yok Sayan Yetkililere TCK 240'tan Suç Duyurusu!

İdarelerin, Kamu İhale Kurulu (KİK) tarafından verilen kararlara uyması yasal bir zorunluluktur. Peki, KİK bir ihalede kanuna açık aykırılık tespit eder, idareyi uyarır, ancak idare (veya bağlı olduğu Bakanlık) bu tespiti "yok" sayarak işlemlere devam ederse ne olur? KİK'in bu durumda elinde hangi yaptırımlar vardır? Bu tür karmaşık ihale ve idare hukuku sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, KİK kararlarının idareler üzerindeki bağlayıcılığını ve uyulmamasının sonuçlarını anlamanızı sağlar. KİK'in 22.10.2004 tarihli ve 2004/DK.D-333 sayılı Düzenleyici Kurul Kararı, bu konuda atılmış en sert adımlardan birini göstermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine aykırı şekilde anahtar teslimi götürü bedel üzerinden ihaleye çıkılması gerektiği halde, bu husus gözardı edilerek birim fiyat teklif almak suretiyle ihaleye çıkanlar hakkında gerekli inceleme ve soruşturma yapılmasını engelleyenlerin davranışlarının Türk Ceza Kanunun 240 ıncı maddesi anlamında suç teşkil edeceği değerlendirilmektedir."

Olayın Arka Planı: Birim Fiyat / Götürü Bedel Hatası

Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü, bir otomatik bariyer yapım işi ihalesi düzenler. Bir firma, sözleşme imzalandıktan sonra KİK'e başvurur.

KİK'in İlk Tespiti (2004/UK.Z-903): KİK, sözleşme imzalandığı için ihaleyi iptal edemez. Ancak 4734 S.K. Md. 53 uyarınca "iddiaları inceleme" yetkisini kullanır. KİK, işin niteliği gereği (uygulama projesi üzerinden) "anahtar teslimi götürü bedel" (Md. 62/c) ile ihale edilmesi zorunlu iken, idarenin "birim fiyat" teklif almak suretiyle Kanun'a aykırı davrandığını net bir şekilde tespit eder. KİK, bu tespiti gereğinin yapılması (inceleme/soruşturma) için idarenin bağlı bulunduğu Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'na bildirir.

İdarenin KİK Kararını Hiçe Sayan Raporu

Bakanlık (Karayolları Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu) konuyu inceler. Ancak Teftiş Kurulu, KİK'in tespitinin tam aksine bir rapor düzenler. Raporda, "Karayolları 11. Bölge Müdürlüğü uygulamasının (yani birim fiyat usulünün) doğru olduğunun anlaşıldığı" belirtilir ve işin devam etmesi talimatı verilir.

KİK'in Sert Tepkisi: Suç Duyurusu (2004/DK.D-333)

Bu rapor üzerine KİK yeniden toplanır. Kurul, kendi kararının açıkça hiçe sayıldığını belirtir:

  1. KİK, önceki kararında (2004/UK.Z-903) kanuna aykırılığı "açık ve net bir şekilde" tespit etmiştir.
  2. Hatta KİK, aynı idarenin (Karayolları) Sivas Bölge Müdürlüğü'nün benzer bir ihalesini (2003/UK.Z-667) tam da bu (birim fiyat/götürü bedel hatası) gerekçesiyle iptal ettiğini hatırlatır.
  3. KİK'e göre, idarenin Teftiş Kurulu "KİK kararı yanlıştır, bizim yaptığımız doğrudur" diyerek KİK'in tespitine dayalı inceleme ve soruşturma yapılmasını engellemiştir.
  4. Bu eylem, "görevini kötüye kullanan memurun bilerek ve isteyerek kanunun bir hükmünü ihlal etmesi" anlamına gelir.
  5. Kurul, bu davranışın Türk Ceza Kanunu'nun 240. maddesindeki (Görevi Kötüye Kullanma) suçu oluşturduğunu değerlendirir.

Sonuç olarak KİK, oyçokluğu ile KİK tespitini engelleyen raporu düzenleyen teknik heyet, Bakım Daire Başkanı, Teftiş Kurulu Başkanı ve Genel Müdür hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına karar verir.

Analizin Sonucu

Bu karar, KİK kararlarının idareler üzerindeki bağlayıcılığının sadece idari bir konu olmadığını, aynı zamanda cezai sorumluluk da doğurabileceğini gösteren emsal bir niteliktedir.

  • İdareler İçin: KİK'in, 4734 sayılı Kanun'a aykırılık tespit ettiği (iptal, düzeltici işlem veya iddiaların incelenmesi kapsamındaki tespitler) kararlarına uymak zorunludur. KİK tespitinin aksine işlem tesis etmek veya "bizim yaptığımız doğrudur" diyerek rapor düzenlemek, ilgili kamu görevlilerini TCK 240 (Görevi Kötüye Kullanma) suçu kapsamında savcılık soruşturmasıyla karşı karşıya bırakabilir.
  • Firmalar İçin: İdare, lehinize olan bir KİK kararına uymuyorsa, bu durumu tekrar KİK'e bildirmeniz, KİK'in bu yönde bir "Düzenleyici Kurul Kararı" almasını ve gerekirse suç duyurusunda bulunmasını tetikleyebilir.
  • Hukuki Çıkarım: KİK, 4734 sayılı Kanun'un uygulanmasını denetleyen en üst kuruldur. KİK'in kanun yorumunu (örn: Md. 62/c'nin ihlali) idarenin teftiş kurullarının "aksine yorumlama" veya "yok sayma" yetkisi yoktur.