Kamu ihalelerinin temel ilkelerinden olan rekabet ve gizliliğin korunması, sürecin adil ve kamu yararına sonuçlanması için esastır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, bu ilkeleri zedeleyecek nitelikteki danışıklı hareketleri ve ihaleye fesat karıştırma girişimlerini "yasak fiil veya davranış" olarak tanımlamış ve ağır yaptırımlara bağlamıştır. Ancak danışıklı hareketin ispatı her zaman doğrudan delillerle mümkün olmayabilir. Bu noktada, idarelerin ve Kamu İhale Kurulu'nun, dolaylı delilleri ve karineleri nasıl yorumladığı önem kazanır. İhale süreçlerinde karşılaşılan bu tür hassas ve karmaşık hukuki ithamlarda, doğru adımları atmak ve hakları korumak için Yaka Danışmanlık gibi uzman kuruluşlardan destek almak, firmaların hukuki risklerini en aza indirir. Kamu İhale Kurulunun 16.07.2025 tarihli ve 2025/UY.I-1514 sayılı kararı, görünüşte tesadüfi olabilecek bazı ortak noktaların, bir bütün olarak değerlendirildiğinde danışıklı hareket yönünde nasıl "kuvvetli bir karine" oluşturabileceğini göstermektedir.

İdare Tarafından Tespit Edilen Şüpheli Bağlantılar

Bir yapım işi ihalesinde idare, teklifleri değerlendirirken iki istekli arasında dikkat çekici ortaklıklar tespit etmiştir:

  1. Aynı İletişim Bilgileri: Birey Enerji Ltd. Şti. (anonimleştirilmiştir) ve gerçek kişi istekli Fahrettin Beyazalma'nın (anonimleştirilmiştir) teklif mektuplarında beyan ettikleri telefon numaraları ve EKAP sisteminde kayıtlı olan e-posta adresleri birebir aynıdır.
  2. Geçmiş Ortaklık ve Akrabalık: Yapılan incelemede, Fahrettin Beyazalma'nın, Birey Enerji şirketinin kurucu ortaklarından olduğu ve yaklaşık 9 yıl önce hisselerini devrederek ortaklıktan ayrıldığı anlaşılmıştır. Ayrıca, şirket yetkilileri ile aralarında akrabalık bağı bulunmaktadır.

Bu tespitler üzerine idare, iki isteklinin birbirlerinin teklifleri hakkında bilgi sahibi oldukları ve rekabeti etkileyecek şekilde danışıklı hareket ettikleri kanaatine vararak, 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesi uyarınca her iki isteklinin teklifini de değerlendirme dışı bırakmıştır.

İsteklinin Savunması ve Kurulun Değerlendirmesi

Başvuru sahibi şirket, bu tespitlerin danışıklı hareket olarak yorumlanmasının hatalı olduğunu savunmuştur. İddialarına göre, söz konusu iletişim bilgileri, Fahrettin Beyazalma'nın şirkette ortak olduğu eski dönemden kalma, güncel olmayan ve fiilen kullanılmayan bilgilerdir. Bu bilgilerin EKAP'ta güncellenmesinin sehven ihmal edildiğini, nitekim her iki isteklinin de tekliflerini farklı IP adreslerinden sunduklarını, geçici teminat mektuplarını farklı bankalardan aldıklarını ve ticari adreslerinin tamamen farklı olduğunu belirtmiştir.

Kamu İhale Kurulu ise idarenin kararını yerinde bulmuştur. Kurul, öncelikle Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği uyarınca, isteklilerin EKAP'ta kayıtlı bilgilerini güncel tutma sorumluluğunun kendilerine ait olduğunu vurgulamıştır. Birbirleriyle rekabet halinde olması gereken iki ayrı isteklinin, resmi iletişim kanalı olarak aynı e-posta adresini ve telefon numarasını beyan etmelerinin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu belirtmiştir.

Kurul, kararını tek bir delile dayandırmamış, "kuvvetli karine" oluşturacak şekilde tüm unsurları bir bütün olarak değerlendirmiştir:

  • Ortak İletişim Bilgileri: Resmi tebligat ve iletişim için kullanılan e-posta ve telefonun aynı olması.
  • Geçmiş Hukuki Bağ: İsteklilerden birinin, diğerinin kurucu ortağı olması.
  • Akrabalık İlişkisi: İstekliler arasında mevcut olan ailevi bağ.
  • Aynı Şikayet Dilekçeleri: İki isteklinin de idareye sunduğu şikayet dilekçelerinin hem içerik hem de format olarak birebir aynı olması.

Kurul'a göre, bu unsurların bir araya gelmesi, tekliflerin hazırlanması sürecinde bir irade birliği ve koordinasyon olduğuna dair basit bir şüphenin ötesinde, kuvvetli bir karine oluşturmaktadır. Tekliflerin farklı IP adreslerinden sunulması gibi aksi yöndeki deliller, bu kuvvetli karineyi çürütmek için tek başına yeterli görülmemiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, danışıklı hareket iddialarının değerlendirilmesinde idarelere ve Kurul'a geniş bir takdir alanı tanıdığını ve dolaylı delillerin bir araya gelerek ispat yükünü nasıl tersine çevirebileceğini göstermektedir.

İdareler için: Teklifleri değerlendirirken, sadece belgelerin şekli uygunluğuna değil, istekliler arasındaki olası organik bağlara ve şüpheli ortaklıklara da dikkat etmelidirler. Aynı iletişim bilgileri, aynı adres, ortak geçmiş, akrabalık bağları gibi birden fazla unsurun bir araya gelmesi durumunda, konuyu derinlemesine incelemeli ve 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesi kapsamında bir değerlendirme yapmaktan çekinmemelidirler.

İstekliler için: İhalelere katılırken, diğer isteklilerle aralarında danışıklı hareket şüphesi doğuracak her türlü görüntüden kaçınmaları hayati önem taşır. Özellikle EKAP kayıtlarındaki iletişim bilgilerinin (e-posta, telefon) tamamen kendilerine özgü, güncel ve doğru olduğundan emin olmalıdırlar. Geçmişte ortaklık veya ticari ilişki bulunan kişilerle aynı ihaleye teklif verilecekse, teklif süreçlerinin tamamen bağımsız yürütüldüğünü gösterecek şekilde azami özen gösterilmelidir. Bu karar, ihmal edilmiş bir bilgi güncellemesinin bile, diğer şüpheli unsurlarla birleştiğinde ne kadar ağır sonuçlar doğurabileceğini ortaya koymaktadır.