İhale Komisyonunun Çalışma Esaslarında Devamlılık İlkesi

Kamu ihalelerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve sonuçlandırılması, ihale komisyonlarının mevzuata uygun olarak kurulması ve çalışmasına bağlıdır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ilgili ikincil mevzuat, komisyonun oluşumu, toplanması ve karar almasına ilişkin sıkı usul kuralları belirlemiştir. Bu kuralların en önemlilerinden biri, komisyonun görev devamlılığıdır. Bir ihale sürecine başlayan üyelerin, zorunlu haller dışında, süreç tamamlanana kadar görevlerine devam etmesi esastır. Kamu İhale Kurulunun 10.09.2025 tarihli ve 2025/UH.I-1915 sayılı kararı, ihale komisyonundaki üye değişikliklerinin keyfi olamayacağını ve "asil üyenin izinden dönmesi" gibi bir durumun, göreve başlamış yedek üyenin komisyondan ayrılması için yeterli bir gerekçe olmadığını net bir şekilde ortaya koyarak, bu usul hatasının ihalenin iptaline yol açabileceğini göstermiştir.

Uyuşmazlık Konusu: Komisyonda Değişen Üyeler

Bir kamu kurumu tarafından düzenlenen üç kısımlı malzemeli mamul yemek hizmet alımı ihalesinde, ihale komisyonunun iki asıl uzman üyesi, ihalenin ilk oturumunun yapıldığı tarihte yıllık izinde oldukları için yerlerine yedek üyeler görev yapmıştır. Yedek üyelerin katılımıyla toplanan komisyon, ihalenin 2. ve 3. kısımlarına ilişkin değerlendirmeleri tamamlayarak bu kısımları sonuçlandırmış, 1. kısım için ise aşırı düşük teklif açıklaması istenmesine karar vermiştir.

Ancak, aşırı düşük teklif açıklamaları geldikten sonra, 1. kısma ilişkin nihai kararın alındığı ikinci komisyon toplantısına, izinleri biten asıl uzman üyeler katılmış ve kararı imzalamışlardır. Yani, sürece yedek üyelerle başlayan komisyon, asıl üyelerle süreci tamamlamıştır.

İhaleye katılan bir firma, komisyonun ilk oturumuna katılan yedek üyelerin, ihale sonuçlanana kadar görevlerine devam etmesi gerektiğini, asıl üyelerin sonradan sürece dahil olmasının mevzuata aykırı olduğunu ve bu durumun ihale kararını sakatladığını iddia ederek Kurula itirazen şikayet başvurusunda bulunmuştur.

Kurulun Değerlendirmesi: Göreve Başlayan Yedek Üye Devam Etmelidir

Kamu İhale Kurulu, yaptığı incelemede başvurucunun iddiasını haklı bulmuştur. Kurul, Kamu İhale Genel Tebliği'nin ilgili maddesine atıfta bulunarak, ihale komisyonunun çalışma esaslarını netleştirmiştir. Tebliğ'e göre, "herhangi bir nedenle asıl üyenin yerine geçen yedek üyenin, geçerli mazeret durumları hariç, ihale sonuçlanıncaya kadar komisyon üyeliğine devam etmesi gerekmektedir."

Kurul, somut olayda asıl üyelerin izinli olması nedeniyle yedek üyelerin komisyonda görev almasının usule uygun olduğunu belirtmiştir. Ancak, asıl üyelerin izinlerinin biterek görevlerine başlaması, görevi devralmış olan yedek üyelerin komisyondan ayrılması için "geçerli bir mazeret" olarak kabul edilemez. Yedek üyelerin görevden ayrılabilmesi için kendilerine ait bir mazeretin (görev değişikliği, yeni bir izin, hastalık vb.) ortaya çıkması gerekirdi. Böyle bir mazeret olmaksızın, sadece asıl üyelerin geri dönmesiyle komisyon yapısının değiştirilmesi, ihale sürecinin bütünlüğünü ve kararların tutarlılığını zedeleyen bir usul hatasıdır.

Bu tespit doğrultusunda Kurul, ihale komisyonunun toplanması ve karar almasında mevzuata aykırılık bulunduğuna ve bu durumun düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte olduğuna karar vererek ihalenin uyuşmazlığa konu olan 1. kısmının iptaline hükmetmiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, ihale komisyonlarının çalışma prensiplerine ilişkin önemli bir hatırlatma niteliğindedir ve hem idareler hem de istekliler için pratik sonuçlar doğurmaktadır.

  • İdareler İçin Çıkarımlar: İdareler, ihale komisyonlarını oluştururken asıl üyeler kadar yedek üyelerin belirlenmesine de özen göstermelidir. Bir yedek üye, asıl üyenin yokluğunda komisyon toplantısına katıldığında, o ihale süreci bitene kadar artık o komisyonun bir parçası haline gelir. Asıl üyenin göreve dönmesi, yedek üyenin görevini sona erdirmez. İhale sürecinin sağlıklı ilerlemesi için, başlayan komisyonun yapısının keyfi olarak değiştirilmemesi esastır. Bu kurala uyulmaması, tüm ihale sürecinin emek ve zaman kaybıyla sonuçlanarak iptal edilmesine neden olabilir.
  • İstekliler İçin Çıkarımlar: İstekliler, ihale sürecinin şeffaflığı gereği, ihale komisyonu tutanaklarını ve kararlarını inceleme hakkına sahiptir. Özellikle birden fazla oturumda tamamlanan ihalelerde, komisyon üyelerinin imzalarını kontrol ederek, komisyon yapısında bir değişiklik olup olmadığını takip edebilirler. Bu kararda olduğu gibi, usule aykırı bir üye değişikliği tespit etmeleri halinde, bu durumu şikayet ve itirazen şikayet başvurularına konu ederek haklarını arayabilirler. Usul hataları, ihalenin sonucunu doğrudan etkileyebilecek önemli hukuka aykırılıklardır.