Yargıtay Uyardı: Daireyi "İhtirazi Kayıtsız" Teslim Alan, Gecikme Cezası Alamaz!

İnşaat sözleşmelerinde ve kat karşılığı sözleşmelerde en yaygın uyuşmazlık, işin zamanında teslim edilmemesi ve buna bağlı gecikme cezalarıdır. Ancak, alacaklı tarafın (iş sahibi veya arsa sahibi) gecikmiş ifayı kabul ederken yasal haklarını korumak için atması gereken adımlar vardır. Aksi takdirde, ciddi tutarlardaki ceza alacakları kaybedilebilir. Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 2019/661 E., 2019/4821 K. sayılı kararı, "ifaya ekli cezai şart"ın talep edilebilmesi için "ihtirazî kayıt" (çekince) koymanın zorunluluğunu vurgulamaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, sözleşmesel haklarınızı kaybetmemenizi sağlar.

Kararın İlgili Kısmı

"sözleşmenin 5. maddesine göre istenilen aylık 500 euro, ifaya ekli ceza olup, aksine sözleşmede kararlaştırma bulunmadığı ve davacı arsa sahipleri kendilerine ait bağımsız bölümleri ihtirazî kayıtsız teslim almış olmaları sebebiyle cezai şartı isteme haklarının düştüğü anlaşıldığından davacıların 6.500 euroluk cezai şart taleplerinin de reddine karar verilmesi gerekirken..."

Kat Karşılığı İnşaatta Gecikme ve Ceza Talebi

Davacı arsa sahipleri ile davalı yükleniciler arasında bir arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalanmıştır. Sözleşmenin 5. maddesinde, "inşaat zamanında teslim edilmediğinde, müteahhit arsa sahibine ayda 500 euro ceza ödemeyi kabul eder" şeklinde bir düzenleme yer almıştır. Davacılar, inşaatın geç teslim edildiğini belirterek gecikme cezası ve eksik imalat bedeli talepleriyle dava açmıştır.

Sözleşmedeki Ceza "Gecikme Tazminatı" Değil, "İfaya Ekli Cezai Şart"tır

Uyuşmazlığın kilit noktası, sözleşmedeki "aylık 500 Euro ceza"nın hukuki niteliğidir. Yerel mahkeme bunu bir gecikme tazminatı olarak yorumlasa da, Yargıtay bu görüşe katılmamıştır. Yargıtay, bu düzenlemenin (o tarihte yürürlükte olan) 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun 158/II. maddesi (yeni TBK 179/II) kapsamında bir ifaya ekli cezai şart olduğuna karar vermiştir.

Yargıtay'ın Bozma Gerekçesi: Teslimde İhtirazi Kayıt (Çekince) Zorunluluğu

Yargıtay, cezanın "ifaya ekli cezai şart" olarak nitelendirilmesinin çok önemli bir hukuki sonucu olduğunu belirtmiştir: Bu tür bir cezanın talep edilebilmesi için, gecikmiş ifa (dairelerin teslimi) kabul edilirken alacaklının (arsa sahibinin) cezai şart isteme hakkını saklı tuttuğuna dair bir ihtirazî kayıt (çekince) koyması zorunludur.

Davacılar, daireleri teslim aldıklarını belirtmişler ancak bu teslim sırasında cezai şart haklarını saklı tuttuklarını (örneğin teslim tutanağına şerh düşerek) ispatlayamamışlardır. Sözleşmede "ihtirazî kayda gerek olmaksızın ceza istenebilir" şeklinde aksi bir hüküm de bulunmamaktadır. Bu nedenlerle Yargıtay, arsa sahiplerinin ihtirazî kayıtsız olarak bağımsız bölümleri teslim alarak cezai şart isteme haklarının düştüğüne ve bu talebin reddedilmesi gerektiğine hükmetmiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, gecikmiş bir işi teslim alırken dikkatli olunması gerektiğini göstermektedir.

  • İş Sahipleri/Arsa Sahipleri İçin: Eğer yüklenici işi geciktirmişse ve sözleşmede bir gecikme cezası varsa, işi teslim alırken mutlaka "gecikme cezasına/cezai şarta ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydıyla" şeklinde bir şerhi teslim tutanağına eklemelidirler. Bu çekince konulmazsa, gecikme cezası talep etme hakkı "zımnen" (örtülü olarak) kaybedilir.
  • Yükleniciler İçin: İşi geç teslim etmeleri durumunda, iş sahibinin teslim tutanağına bir çekince koyup koymadığını kontrol etmelidirler. Eğer iş sahibi herhangi bir çekince koymadan işi teslim alırsa, bu durum yükleniciyi daha sonra talep edilebilecek bir gecikme cezasından büyük ölçüde kurtaracaktır.