Teminat Yönetimindeki Kritik Eksiklikler

Kamu ihalelerinde teminatlar, idarenin güvencesidir. Fiyat farkı ödenen işlerde, artan sözleşme bedeline paralel olarak teminatın da artırılması (ek kesin teminat alınması) yasal zorunluluktur. Bu detayın atlanması, özellikle işin feshedildiği durumlarda idareyi zarara uğratır. Teminat süreçlerinin doğru takibi için Yaka Danışmanlık sistematiğinden yararlanmanız önemlidir. Bu analiz, Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 22.05.2024 tarihli ve 56857 tutanak sayılı kararı esas alınarak hazırlanmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"Fiyat farkı olarak ödenen bedel üzerinden alınması gereken ek kesin teminatın alınmamasından ve güncelleme işleminin yapılmamasından kaynaklanan kamu zararının... sorumlulara ödettirilmesi..."

Alınmayan Ek Teminatlar ve İflas Eden Yüklenici

Bir yurt inşaatında yüklenici mali acze düşmüş ve sözleşme feshedilmiştir. İdare, mevcut teminatları gelir kaydetmiştir. Ancak Sayıştay denetiminde, yükleniciye ödenen yüksek miktardaki fiyat farkları üzerinden kesilmesi gereken %6'lık "ek kesin teminatların" hakedişlerden kesilmediği tespit edilmiştir. Ayrıca, fesih tarihinde mevcut teminatların (TEFE/ÜFE'ye göre) güncellenmeden gelir kaydedildiği belirlenmiştir.

Sorumluların 'Başlangıçta Fazla Aldık' Savunması

Sorumlular, işin başında yüklenicinin teklifi sınır değerin altında olduğu için %6 yerine %9 kesin teminat aldıklarını, bu fazlalığın (%3'lük farkın) sonradan alınmayan ek teminatları karşıladığını savunmuşlardır.

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun Kararı: Her İşlem Ayrıdır

Sayıştay, bu savunmayı kabul etmemiştir:

  1. Yasal Zorunluluk: %9 teminat, "aşırı düşük teklif" nedeniyle alınan ayrı bir güvencedir. Fiyat farkından alınacak %6 ek teminat ise ayrı bir yasal zorunluluktur (4735 Sayılı Kanun). Biri diğerine mahsup edilemez.
  2. Gelir Kaybı: İdare, hem %9'luk ilk teminatı hem de fiyat farklarından kesilecek %6'lık ek teminatları güncelleyerek gelir kaydetmeliydi. Ek teminat alınmadığı için idare, fesih sonucunda kasasına girmesi gereken paradan mahrum kalmıştır (Kamu Zararı).
  3. Güncelleme: Teminatlar gelir kaydedilirken mutlaka endeksle güncellenmelidir.

Analizin Sonucu

  • Otomatik Kesinti: Fiyat farkı ödenen her hakedişte, fiyat farkı tutarının %6'sı kadar ek kesin teminat kesintisi yapılmalıdır.
  • Mahsup Yapılamaz: İş başında fazla teminat alınmış olması, hakedişlerden ek teminat kesme yükümlülüğünü kaldırmaz.
  • Fesih Riski: Teminat eksikliği, işler yolunda giderken sorun olmaz ancak fesih durumunda doğrudan sorumlu memura rücu edilir.