Sözleşme mi, Mevzuat mı? Sözleşmede Yazan Bakım Bedelini İdare Ödeyebilir

Araç kiralama hizmet alımlarında en net kurallardan biri, bakım-onarım ve sigorta gibi giderlerin yükleniciye ait olmasıdır. Bu kural, 237 sayılı Taşıt Kanunu'na dayanan 2006/10193 sayılı BKK (Bakanlar Kurulu Kararı) ile açıkça belirtilmiştir. Peki, idare kendi iştiraki olan bir belediye şirketi ile yaptığı sözleşmeye bu kuralın aksine bir hüküm koyarsa ne olur? Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, özellikle belediye şirketleriyle yapılan işlemlerdeki mevzuat risklerini ve sözleşme serbestisinin sınırlarını analiz etmenizi sağlar. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 12.10.2022 tarihli ve 52370 tutanak sayılı kararı, bu ikileme "sözleşme hükmü" lehine net bir yanıt vermiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Kira sürecinde aksi belirtilmediği sürece, yakıt, aracın genel bakım ve onarımları, yedek parça ihtiyacı, lastik ihtiyacı... tüm masrafları KİRACIYA aittir...'' hükmü çerçevesinde belediye bütçesinden ödenmesinde mevzuata aykırılık bulunmamaktadır."

Olayın Arka Planı: Belediyeden Kendi Şirketine Bakım Parası

Bir belediye, kendi iştiraki olan belediye şirketinden (A.Ş.) taşıt kiralama hizmeti almıştır. İşin yürütümü sırasında kiralanan bu araçların bakım-onarım bedelleri, yüklenici şirket tarafından değil, doğrudan belediye bütçesinden ödenmiştir.

Daire Kararı ve Karşı Oy Gerekçesi: "Ödeme Mevzuata Aykırı"

Sayıştay Dairesi, bu ödemeyi kamu zararı olarak nitelendirmiştir. Daire'nin (ve Temyiz Kurulu'ndaki karşı oy'un) dayandığı temel argüman şudur:

  1. 2006/10193 sayılı BKK'nın 6. maddesi çok açıktır: Hizmet alımı suretiyle taşıt edinilmesinde "Taşıtların, her türlü vergi, sigorta ve bakım-onarım gibi giderleri yükleniciye ait olacaktır.".
  2. Bu emredici bir mevzuat hükmüdür.
  3. Belediye ile şirket arasında imzalanan sözleşme, bu emredici hükme aykırı düzenlenemez. Sözleşmedeki "bakım kiracıya aittir" hükmü, mevzuata aykırı olduğu için geçersizdir.
  4. Belediye şirketinin sermaye yapısı veya piyasadan ucuza kiralama yapması bu kuralı değiştirmez. Ödeme kamu zararıdır.

Temyiz Kurulu'nun Çoğunluk Kararı: "Ödeme Sözleşmeye Uygun"

Sayıştay Temyiz Kurulu (çoğunluk oyuyla), Daire'nin tazmin hükmünü bozmuştur. Temyiz Kurulu'nun çoğunluğu, konuyu mevzuat-sözleşme çatışması üzerinden değil, ödeme-sözleşme uyumu üzerinden değerlendirmiştir:

  1. Belediye (Kiracı) ile Belediye Şirketi (Kiralayan) arasında imzalanan ... tarihli Taşıt Sözleşmesi incelenmiştir.
  2. Sözleşme, tarafların iradesini yansıtmaktadır ve açıkça "...aracın genel bakım ve onarımları... KİRACIYA aittir." demektedir.
  3. Belediye, sözleşmede kendisine yüklenen bu yükümlülüğe dayanarak bütçesinden ödeme yapmıştır.
  4. Dolayısıyla yapılan ödeme, taraflar arasındaki sözleşme hükümlerine uygun olduğu için mevzuata (sözleşmeye) aykırılıktan söz edilemez.

Kurul, sözleşmenin BKK'ya aykırı olup olmadığını değil, yapılan ödemenin sözleşmeye aykırı olup olmadığını denetlemiş ve ödemenin sözleşmeye uygun olduğuna karar vermiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, sözleşme serbestisi ve mevzuatın emredici hükümleri arasındaki gri alana dair önemli bir içtihattır:

  1. Sayıştay Temyiz Kurulu (çoğunluk kararıyla), denetimlerde ödemenin öncelikle sözleşmeye uygunluğuna bakmıştır.
  2. Bir gider, mevzuatın genel ilkelerine (örn. BKK) aykırı görünse bile, eğer idare ile yüklenici arasındaki sözleşmede açıkça idareye bir mali yükümlülük olarak (örn. "bakım onarımı kiracı öder") yazılmışsa, bu ödemenin kamu zararı olmadığına karar verilebilmektedir.
  3. Bu durum, özellikle belediye şirketleri gibi idarenin kontrolündeki yapılarla yapılan sözleşmelerde idarelere esneklik tanımakta, ancak karşı oy gerekçesinde belirtildiği gibi, Taşıt Kanunu gibi emredici mevzuatın bypass edilme riskini de taşımaktadır.