Akaryakıt İhalesinde İstasyonlu Bayi Lisansı Yeterli midir, Dağıtıcı Lisansı da Gerekir mi?

Akaryakıt alımı ihaleleri, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında EPDK tarafından düzenlenen lisanslara tabi, özel yeterlik kriterleri içeren ihalelerdir. Bu ihalelerde, "Dağıtıcı Lisansı" (ana dağıtım firmaları) ile "İstasyonlu Bayilik Lisansı" (bayiler/benzin istasyonları) arasındaki farkın idari şartnamede net olarak belirtilmesi ve ihale komisyonlarınca doğru yorumlanması kritik önem taşır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, şartnamelerin doğru okunmasını ve yeterlik belgelerinizin hatalı yorumlanarak elenmenizi engeller. Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) 29.01.2025 tarihli ve 2025/UM.II-357 sayılı kararı, idarenin bu iki lisans türünü karıştırması sonucu verdiği hatalı eleme kararını düzeltmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"...ihale dokümanının iddiaya konu düzenlemelerinde, isteklinin "Akaryakıt Pazarlama Bayisi" olması veya "Akaryakıt Dağıtım ve Pazarlama Kuruluşu" olması hususunda ayrıma gidildiği... isteklinin Akaryakıt Pazarlama Bayisi olması halinde, İstasyonlu Bayilik Lisansı'nın, isteklinin Akaryakıt Dağıtım ve Pazarlama Kuruluşu olması halinde ise, Dağıtıcı Lisans Belgesi'ne ilişkin bilgilerin beyan edilmesi gerektiği... başvuru sahibi isteklinin Akaryakıt Pazarlama Bayisi olması nedeniyle kendi durumuna uygun olarak İstasyonlu Bayilik Lisansı, bayilik yazısı ve bayilik sözleşmesine ilişkin bilgilerin beyan edildiği... ilgili düzenlemeler doğrultusunda isteklilerin Akaryakıt Pazarlama Bayisi olması halinde Dağıtıcı Lisans Belgesi sunmasına ilişkin bir gerekliliğinin olmadığı... anlaşıldığından anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına yönelik gerekçenin ihale dokümanı düzenlemelerine uygun olmadığı..."

Olayın Arka Planı: Bayi Firma 'Dağıtıcı Lisansı Yok' Diye Elendi

Bir belediye idaresi, "Euro Dizel Motorin ve Kurşunsuz 95 Oktan Benzin" alımı için ihaleye çıkar. İhaleye katılan başvuru sahibi (bir akaryakıt bayisi), teklifinin idare tarafından "İdari Şartname'de istenilen Dağıtıcı Lisans Belgesi'nin sunulmadığı" gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığını öğrenir.

Firma, bu karara itiraz ederek, kendilerinin bir "Akaryakıt Pazarlama Bayisi" olduğunu, "Dağıtım ve Pazarlama Kuruluşu" (Dağıtıcı) olmadığını belirtir. İdari Şartname'nin 7.1.1 maddesinin de bu ayrımı net olarak yaptığını ve kendilerinin "Bayi" olarak sunması gereken "İstasyonlu Bayilik Lisansı"nı sunduklarını, dolayısıyla idarenin kararının hatalı olduğunu savunur.

İdari Şartnamedeki Kritik "Veya" Ayrımı

KİK, ihale dokümanını incelediğinde, İdari Şartname'nin 7.1.1 maddesinin başvuru sahibini haklı çıkaracak şekilde, iki farklı durum için iki alternatif belge istediğini tespit eder:

  1. Eğer İstekli "Bayi" ise: "İstasyonlu Bayilik Lisansı" sunacaktır.
  2. Eğer İstekli "Dağıtıcı" ise: "Dağıtıcı Lisans Belgesi" sunacaktır.

KİK'in Değerlendirmesi: İdare Kendi Şartnamesini Yanlış Yorumladı

KİK, başvuru sahibi firmanın "Akaryakıt Pazarlama Bayisi" olduğunu, Yeterlik Bilgileri Tablosu'nda kendi durumuna uygun olarak "EPDK İstasyonlu Bayilik Lisansı"nı, "Bayilik Yazısı"nı ve "Bayilik Sözleşmesi"ni (Petrol Ofisi A.Ş. ile) beyan edip sunduğunu teyit etmiştir.

İdare, şartnamedeki bu "veya" ayrımını göz ardı ederek, "Bayi" olan bir istekliden "Dağıtıcı Lisansı" da istemiştir. KİK, firmanın "Akaryakıt Pazarlama Bayisi olması halinde Dağıtıcı Lisans Belgesi sunmasına ilişkin bir gerekliliğinin" şartnamede bulunmadığına ve firmanın sunduğu belgelerin yeterlik kriterini karşıladığına hükmetmiştir.

Bu nedenle, idarenin eleme kararının hukuka aykırı olduğuna karar verilmiş ve firmanın teklifinin değerlendirmeye alınması yönünde "düzeltici işlem belirlenmesine" karar verilmiştir.

Analizin Sonucu

  • İdareler, akaryakıt ihalelerinde 5015 sayılı Kanun'a göre "Dağıtıcı" ve "Bayi" statülerinin farkını net olarak bilmeli ve şartnameleri buna göre hazırlamalıdır.
  • Eğer ihale hem dağıtıcılara hem de bayilere açıksa, şartnamede yeterlik belgesi "Dağıtıcı Lisansı VEYA Bayilik Lisansı" şeklinde alternatifli olarak istenmelidir.
  • İhale komisyonları, "Bayi" olarak ihaleye katılan bir istekliden "Dağıtıcı Lisansı" isteyemez. İsteklinin kendi "İstasyonlu Bayilik Lisansı"nı ve (eğer istenmişse) ana dağıtıcı firma ile olan "Bayilik Sözleşmesi"ni sunması yeterlidir.
  • Şartnamenin idare tarafından hatalı yorumlanması, KİK tarafından düzeltici işlem kararı verilerek düzeltilir.