I. Yapım İşlerinde Proje Kavramı ve Yasal Temeli

Yapım işlerine ait projeler, ihale dokümanının ayrılmaz bir parçasıdır. İhale dokümanı, yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik şartnameleri içerir.

1.1. Proje Türleri (KİK Tanımları)

4734 sayılı Kanun, proje türlerini aşamalı olarak tanımlar:

  • Ön Proje: Kesin ihtiyaç programına göre hazırlanan, plân, kesit, görünüş ve profilleri belirten çözümü içeren projedir.
  • Kesin Proje: Onaylanmış ön projesine göre; yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçlerinin belirtildiği projedir.
  • Uygulama Projesi: Onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği nihai projedir.

1.2. İhaleye Çıkışta Uygulama Projesi Zorunluluğu

Kural olarak, ihale sürecine başlanabilmesi için uygulama projelerinin yapılmış olması ve arsa temini, imar işlemleri gibi hukuki süreçlerin tamamlanması zorunludur. Uygulama projesi bulunan yapım işleri, zorunlu olarak anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale edilir.

Ancak, işin özgün ve karmaşık olması, doğal afetler veya uygulamada imar ve güzergâh değişikliklerinin muhtemel olması gibi istisnai hallerde ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir.

 

II. Projelerin Yükleniciye Teslimi ve Onay Süreçleri

Sözleşme sürecinin sağlıklı ilerlemesi, projelerin doğru zamanda ve usulüne uygun olarak yükleniciye iletilmesine veya yüklenici tarafından hazırlanan projelerin idarece onaylanmasına bağlıdır.

2.1. İdarece Teslim Edilen Projelerde Süre Kuralı

Ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılan işlerde, idare tarafından hazırlanacak olan uygulama projesi, iş programına göre yapılacak imalatlara başlanmadan en az on beş gün önce yükleniciye teslim edilmek zorundadır.

2.2. Yüklenici Tarafından Hazırlanan Projelerin Onaylanması

Yüklenici tarafından hazırlanan uygulama projeleri, fen ve sanat kurallarına uygun olarak hazırlanmalı ve uygulamada gerekli görülecek tüm ölçüleri ve ayrıntıları kapsamalıdır.

İdareye sunulan projeler, idare tarafından teslim ediliş tarihinden itibaren bir aylık süre içinde onaylanmış veya gerekli değişiklikler yapılmış olarak yükleniciye geri verilir. Eğer bu onay sürecinde gecikme olursa, yüklenici, işin süresinin bu gecikme süresi kadar uzatılması hususunda hak kazanır.

2.3. Hata ve Eksiklik Sorumluluğu

Yüklenici, hazırladığı projelerin ve hesapların hata ve eksiklerinden sorumludur. İdarenin projeleri onaylamış olması, yükleniciyi bu sorumluluktan kurtarmaz.

Yüklenici, kendisine verilen projelerde sözleşme hükümlerine aykırılık veya fen ve sanat kurallarına uymama durumu tespit ederse, bu karşı görüşlerini teslim tarihinden başlayarak on beş gün içinde idareye yazılı olarak bildirmekle yükümlüdür.

 

III. Proje Değişikliklerinin Yönetimi

Sözleşme konusu işin projeleri ve teknik belgelerinde, işin tamamlanmasının fiilen imkansız olduğu hallerde idare, gerekli proje değişikliklerini yapmaya yetkilidir.

3.1. Proje Değişikliğinin Süre Uzatımına Etkisi

Proje değişikliklerinin işin süresini etkileyecek nitelikte olması durumunda, değişikliğe konu işin yapılması için gerekli süre hesaplanarak süre uzatımı verilir. Bu, idareden kaynaklanan kusurlu gecikme hallerinden biridir.

3.2. Projelerin Teslimindeki Gecikmeler

İş için gerekli projelerle diğer teknik belgelerin yükleniciye tesliminde gecikme olması, veya uygulanmak üzere verilen projelerde yeni proje veya belge hazırlanmasını gerektirecek değişiklik yapılması hallerinde, bu durum işin bitirilmesini geciktirirse, sözleşme süresi, gecikmeyi karşılayacak şekilde uzatılır.

 

IV. 30 Temmuz 2025 Düzenlemeleri: Proje Uygulama Disiplini

30/7/2025 tarihli ve 32971 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ve 1 Eylül 2025 tarihinde yürürlüğe giren Yapım İşleri Genel Şartnamesi (YİGŞ) hükümleri, projenin uygulanmasına dair net kurallar getirmiştir:

4.1. Onaysız Birim Fiyatlı İşlere Başlama Yasağı

YİGŞ’nin Projelerin Uygulanması başlıklı 12. maddesi, birim fiyat usulüyle ihale edilen işler için önemli bir kısıtlama getirmiştir:

Birim fiyatlı işlerin, onaylı uygulama projesi bulunmayan kısımlarına başlanamaz.

Aksi takdirde, sorumluluk bu hükme aykırı davranan tarafa aittir.

Bu düzenleme, projelendirme aşaması eksik olan imalatların yapılmasını kesin olarak engelleyerek, işin kalitesini ve hukuki uygunluğunu teminat altına almayı amaçlar.

4.2. Proje Çizimleri ve Yazılı Notların Önceliği

Proje dokümanlarının yorumlanmasında ortaya çıkabilecek teknik anlaşmazlıkları gidermek amacıyla net bir öncelik kuralı tanımlanmıştır:

Uygulama projelerinde bir imalatın yapımına ilişkin ayrıntıya yer verilmekle birlikte, o imalatın yapılmayacağına ilişkin proje üzerinde herhangi bir not/belirtme bulunması halinde bahse konu not/belirtme esas alınır.

Bu, projelerde yer alan yazılı talimatların, görsel çizim detaylarına göre üstün tutulacağını ve uygulanacak iş kapsamını belirlemede esas alınacağını ifade eder.