Sözleşmenin Feshi Hallerinde Teminatın Gelir Kaydedilmesi

Kamu ihalelerinde idare ile yüklenici arasında imzalanan sözleşme, her iki tarafın da yükümlülüklerini yerine getireceği varsayımıyla kurulur. Ancak işler her zaman planlandığı gibi gitmeyebilir. Yüklenicinin taahhüdünü yerine getirememesi, işi süresinde bitirememesi veya yasak fiil işlemesi durumunda İdare, en ağır yaptırım olan "Sözleşmenin Feshi" yoluna gidebilir.

Bu süreçte yüklenicinin en büyük maddi kaybı, İdareye verdiği kesin teminatın yanmasıdır (gelir kaydedilmesidir). Peki, bu süreç nasıl işler ve teminat hangi tutar üzerinden irat kaydedilir?

Sözleşme Hangi Hallerde Feshedilir?

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 20. maddesi, İdarenin sözleşmeyi feshedebileceği halleri düzenler:

  1. Taahhüdün Yerine Getirilmemesi: Yüklenicinin işi sözleşme ve şartnameye uygun yapmaması veya süresinde bitirememesi. (Bu durumda İdare önce en az 10 gün süreli bir ihtar çeker, buna rağmen düzelme olmazsa fesih gerçekleşir).
  2. Yasak Fiil ve Davranışlar: Yüklenicinin hile, rüşvet, sahtecilik gibi suç teşkil eden eylemlerde bulunduğunun tespiti. (Bu durumda ihtara gerek kalmaksızın fesih yapılır).

Teminatın Gelir Kaydedilmesi Süreci

Sözleşme feshedildiğinde, yüklenicinin İdareye verdiği Kesin Teminat ve varsa Ek Kesin Teminatlar, hiçbir yargı kararına gerek kalmaksızın İdare tarafından gelir (irat) kaydedilir.

Ancak burada çok kritik bir hesaplama detayı vardır: Teminat, verildiği günkü tutar üzerinden değil, güncellenmiş tutar üzerinden tahsil edilir.

Teminatın Güncellenmesi

Enflasyonist ortamda devletin zarar görmemesi için Kanun (Madde 22) özel bir düzenleme getirmiştir.

  • Kural: Teminat mektubu veya nakit teminat, alındığı tarihten gelir kaydedileceği tarihe kadar TÜİK Yİ-ÜFE (Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi) oranlarına göre güncellenir.
  • Farkın Tahsili: Eğer teminat mektubunuz 1 Milyon TL ise ancak güncelleme sonucu değeri 3 Milyon TL'ye çıkmışsa; bankadan 1 Milyon TL tahsil edilir, aradaki 2 Milyon TL'lik fark ise Yükleniciden ayrıca tahsil edilir.

Hakedişlerden Kesilen Teminatlar

Bazı sözleşmelerde (özellikle danışmanlık) kesin teminat hakedişlerden kesinti yapılarak biriktirilebilir. Fesih durumunda, içeride birikmiş olan bu paralar da doğrudan gelir kaydedilir. Ayrıca yapılmayan iş kısmına isabet eden teminat tutarı da hesaplanarak yükleniciden istenir.

Yasaklama Kararı

Teminatın yanması, cezanın sadece maddi boyutudur. Sözleşmesi feshedilen yüklenici hakkında ayrıca 4735 sayılı Kanun'un 26. maddesi uyarınca "Kamu İhalelerinden Yasaklama" kararı verilir. Bu yasaklama genellikle 1 ile 2 yıl arasında değişir ve firmanın tüm kamu kurumlarının ihalelerine girmesini engeller.

Sonuç

Sözleşme feshi, bir yüklenici için ticari hayatın en zorlu süreçlerinden biridir. Sadece teminat mektubunu kaybetmekle kalmaz, güncellenmiş tutar farkını ödemek ve yasaklılık siciliyle mücadele etmek zorunda kalır. Bu nedenle, iş programının gerisine düşüldüğünde veya mali darboğaza girildiğinde, fesih aşamasına gelmeden önce İdare ile iletişim kurmak, süre uzatımı veya devir gibi alternatifleri değerlendirmek hayati önem taşır.