Sözleşme İmzalamaya Gitmeyen İsteklinin Teminatı Yanar mı?

Kamu ihalelerinde teklif vermek, hukuken bir taahhüt altına girmek demektir. İhaleyi kazanan istekli (yüklenici adayı), İdare tarafından kendisine tebligat yapıldığında sözleşme imzalamakla yükümlüdür. Ancak bazen firmalar; hesap hatası yaptıklarını fark ederek, piyasa koşulları değiştiği için veya başka ticari sebeplerle sözleşme masasından kaçmak isteyebilirler.

Peki, "Ben vazgeçtim" demek mümkün müdür? Bunun bedeli nedir?

Yasal Yükümlülük: Sözleşme İmzalamak Zorunludur

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 44. maddesi çok nettir:

"İhale üzerinde kalan istekli... kesin teminatı vererek sözleşmeyi imzalamak zorundadır."

İdare, ihale kararını onayladıktan sonra istekliye tebligat yapar. İsteklinin, tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 10 gün içinde (yabancı isteklilerde 12 gün eklenir) tüm belgeleri tamamlayıp, kesin teminatı yatırıp sözleşmeyi imzalaması gerekir.

İmzalamamanın Cezası: Teminatın Yanması

Eğer istekli, yasal süre içinde mazeretsiz olarak gelmez ve sözleşmeyi imzalamazsa;

  1. İdare, protesto çekmeye veya hüküm almaya gerek kalmaksızın Geçici Teminatı gelir (irat) kaydeder. Yani teminatınız yanar.
  2. İdare, bu durumu Kamu İhale Kurumu'na bildirir.

Yasaklama Kararı (En Ağır Yaptırım)

Sadece teminatın yanmasıyla kurtulmak mümkün değildir. Kanun'un 58. maddesi uyarınca, üzerine ihale yapıldığı halde usulüne göre sözleşme yapmayanlar hakkında "Kamu İhalelerinden Yasaklama" kararı verilir. Bu yasaklama süresi genellikle en az 6 ay, en çok 1 yıl olarak uygulanır. Yasaklılık süresi boyunca firma hiçbir kamu ihalesine giremez.

İstisna: Mücbir Sebep

Teminatın yanmamasının ve yasaklama almamanın tek yolu "Mücbir Sebep" halidir.

Eğer istekli, sözleşme imzalama süresi içinde (10 gün) elinde olmayan nedenlerle (Doğal afet, kanuni grev, salgın hastalık vb.) sözleşmeye gelemiyorsa; bunu belgelendirmek şartıyla İdareye başvurabilir. İdare mücbir sebebi kabul ederse, geçici teminat iade edilir ve ceza uygulanmaz. Ancak ticari zorluklar veya "dolar yükseldi zarar ederim" gerekçesi mücbir sebep sayılmaz.

İdarenin Sorumluluğu

Madalyonun diğer yüzünde İdare vardır. Eğer İdare, yasal süresi içinde sözleşme yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse (Örn: Sözleşmeyi hazırlamazsa), istekli sürenin bitiminden itibaren noter ihtarnamesi ile taahhüdünden vazgeçebilir. Bu durumda geçici teminat iade edilir ve istekli belgelendirilmiş masraflarını İdareden isteyebilir.

Sonuç

İhaleye teklif vermek, "kazanırsam yaparım, kurtarmazsa yapmam" denilebilecek bir eylem değildir. Sözleşme masasından kaçmanın bedeli hem nakit kaybı (teminat) hem de ticari itibar kaybıdır (yasaklama). Bu nedenle teklif aşamasında maliyet analizlerinin çok dikkatli yapılması gerekir.