Giriş

Kamu yapım ihalelerinde yeterliğin en temel kanıtlarından biri iş deneyim belgeleridir. Bu belgeler arasında "iş denetleme belgesi", özellikle mühendis ve mimarların teknik denetim tecrübesini resmileştirmesi açısından büyük önem taşır. Genel kanının aksine, bu belge sadece kamu adına çalışan mühendislere özgü değildir. Peki, bir projenin başından sonuna kadar sahada aktif rol alan, imalatı yöneten bir saha mühendisi, özellikle de özel sektörde bir yüklenici firmada çalışıyorsa, iş denetleme belgesi alabilir mi? Bu sorunun cevabı, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin 47. maddesinde açıkça "evet" olarak belirtilmiştir, ancak belirli şartlara tabidir.

 

İş Denetleme Belgesi Nedir ve Neden Önemlidir?

İş denetleme belgesi, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında tanımlanan dört tür iş deneyim belgesinden biridir (diğerleri iş bitirme, iş durum ve iş yönetme). Bu belge, bir yapım işi sözleşmesi kapsamında, işin idare adına veya yüklenici bünyesinde fen ve sanat kurallarına uygun olarak yürütülmesini denetleyen mühendis ve mimarlara verilir. İhalelerde, adayın veya isteklinin teknik denetim kapasitesini ve tecrübesini kanıtlayan bir yeterlik belgesidir.

 

Kimler İş Denetleme Belgesi Alabilir?

Saha mühendislerinin bu belgeyi alıp alamayacağı konusundaki kilit nokta, çalıştıkları pozisyon ve kurumdan ziyade, üstlendikleri görevin niteliğidir. Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 47. maddesinin 4. fıkrası, kimlerin iş denetleme belgesi alabileceğini net bir şekilde sıralamaktadır. Bu maddeye göre, bir projenin ilk sözleşme bedelinin en az %80'i oranında fiilen görev yapmış olmak şartıyla "şantiye mühendisi" ve "şantiye şefi" unvanlı kişiler bu belgeyi alabilirler.

Mevzuat bu hakkı üç farklı senaryo için tanımaktadır:

  1. İdare (Kamu Kurumu) Adına Denetim Yapan Mühendisler:

Bu en bilinen durumdur. Bir kamu kurumunda (belediye, bakanlık, KİT vb.) "kontrol mühendisi", "şantiye mühendisi" veya "kontrol şefi" olarak görev yapan ve idare adına yükleniciyi denetleyen mühendisler, denetledikleri iş için iş denetleme belgesi alabilirler. Burada mühendis, denetleyen tarafın temsilcisidir.

  1. Kamu Projelerinde Yüklenici Bünyesinde Çalışan Saha Mühendisleri:

İşte kritik nokta burasıdır. Yönetmelik, kamuya iş yapan bir yüklenici (müteahhit) firmada görevli olan "şantiye mühendisi" ve "şantiye şefi" unvanlı kişilere de iş denetleme belgesi verilmesini öngörmektedir. Bu durumda mühendis, işi yapan tarafın teknik denetim sorumlusudur ve bu görevi, projenin en az %80'lik kısmında yerine getirdiyse belgeyi almaya hak kazanır.

  1. Özel Sektör Projelerinde Yüklenici Bünyesinde Çalışan Saha Mühendisleri:

Yönetmeliğin 47. Maddesi, özel sektöre taahhütte bulunulan işlerde, yüklenici bünyesinde görev yapan şantiye mühendisi ve şantiye şeflerine de, ilk sözleşme bedelinin en az %80'i oranında fiilen görev yapmış olmaları kaydıyla, iş denetleme belgesi verileceğini açıkça belirtir. Bu, tamamen özel bir konut projesi, fabrika veya AVM inşaatında bir müteahhit firması adına çalışan bir saha mühendisinin de bu değerli belgeyi alabileceği anlamına gelir. Bu belgeyi alabilmek için başvurulacak merci, işin yapıldığı yere göre ilgili belediye veya il özel idaresidir.

 

İş Denetleme ve İş Yönetme Belgesi Arasındaki Fark Nedir?

Karışıklık genellikle bu iki belge türü arasında yaşanır.

  • İş Denetleme Belgesi: Doğrudan sahadaki teknik uygulamayı ve imalatı denetleyen şantiye mühendisi, şantiye şefi, kontrol mühendisi gibi unvanlara verilir.
  • İş Yönetme Belgesi: Daha üst düzey idari ve teknik sorumluluk taşıyan pozisyonlar içindir. Yönetmelik bu unvanları; şube müdürü, proje müdürü, kontrol amiri, bölge müdürü, daire başkanı, genel müdür gibi idari yöneticiler veya yüklenici şirketlerdeki genel müdür, şirket müdürü, yönetim kurulu üyesi gibi yöneticiler olarak tanımlar.

Dolayısıyla, bir saha mühendisinin görevi "yönetim" değil, sahadaki "teknik denetim" olarak kabul edildiğinden, alacağı belge "iş yönetme" değil, "iş denetleme" belgesidir.

 

Sonuç

Evet, bir saha mühendisi, nerede çalıştığından bağımsız olarak iş denetleme belgesi alabilir. Önemli olan, unvanının "şantiye mühendisi" veya "şantiye şefi" olması ve bir yapım işi sözleşmesinin en az %80'lik kısmında bu görevi fiilen yerine getirmiş olmasıdır. Bu hak, hem bir kamu kurumu adına denetim yapanlar, hem kamuya iş yapan bir yüklenici firmada çalışanlar, hem de tamamen özel sektöre ait bir projede yüklenici adına görev yapan mühendisler için geçerlidir. Bu durum, saha tecrübesinin kamu ihale süreçlerinde ne kadar değerli olduğunun ve bu tecrübenin resmileştirilmesi için geniş bir yasal çerçeve sunulduğunun en net göstergesidir.