Giriş

Kamu projelerinin planlanmasından tamamlanmasına kadar geçen süreç, çok sayıda teknik ve idari uzmanlık gerektirir. Proje tasarımı, yaklaşık maliyetin hazırlanması, ihale dokümanlarının oluşturulması ve en önemlisi, yapım sürecinin denetlenmesi gibi kritik görevler, genellikle bu alanda uzmanlaşmış müşavir (danışman) firmalar tarafından yürütülür. İdare adına hareket eden bu firmalar, projenin kalitesini, güvenliğini ve mevzuata uygunluğunu sağlamada kilit bir rol oynarlar. Peki, bu denli önemli bir rol üstlenen müşavir firmanın sorumlulukları nelerdir? Bir proje hatası veya denetim eksikliği durumunda hukuki sonuçları ne olur? 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, müşavir firmalara, yüklenici ile birlikte uzun yıllar devam eden ağır bir sorumluluk yüklemektedir.

Bu analizimizle birlikte, müşavir firmaların kamu zararından sorumlu olup olmayacağına yönelik aşağıdaki makalemize de göz atmanızı tavsiye ederiz:

https://www.yakadanismanlik.com/makaleler/yapim-islerinde-danisman-firma-kamu-zararindan-sorumlu-mudur

 

Müşavir Firmanın Görev Alanları

Müşavir firmalar, bir projenin farklı aşamalarında çeşitli görevler üstlenebilirler. Bu görevler genel olarak şunları kapsar:

  • Projelendirme Hizmetleri: Uygulama projelerinin, statik, mekanik, elektrik projelerinin ve detay çizimlerinin hazırlanması.
  • Yaklaşık Maliyet Tespiti: Projenin maliyetinin ihale öncesi doğru bir şekilde hesaplanması.
  • İhale Dokümanı Hazırlığı: Teknik şartnamelerin ve diğer ihale belgelerinin oluşturulması.
  • Yapı Denetimi (Kontrollük): İnşaat sürecinde, imalatların projeye, fen ve sanat kurallarına ve sözleşmeye uygun yapılıp yapılmadığının idare adına denetlenmesi.
  • Hakediş Kontrolü ve Kabul İşlemleri: Yüklenicinin yaptığı işlerin hakedişlerini kontrol etmek, geçici ve kesin kabul komisyonlarında görev almak.

Bu görevler, müşavir firmanın projenin hem kağıt üzerindeki doğruluğundan hem de sahadaki uygulamasının kalitesinden sorumlu olduğunu göstermektedir.

 

Yasal Sorumluluğun Hukuki Temeli

Müşavir firmaların sorumluluğunun en net hukuki çerçevesi, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 32. maddesinde çizilmiştir. Bu madde, danışmanlık hizmeti sunucularının sorumluluğunu açıkça tanımlar. Maddeye göre müşavir firmalar;

  • Tasarım hatası,
  • Uygulama yanlışlığı,
  • Denetim eksikliği,
  • Hatalı yaklaşık maliyet tespiti,
  • İşlerin yürürlükteki mevzuata uygun olarak yapılmaması,
  • Meslek ahlakına uygun davranılmaması,
  • Bilgi ve deneyimin idarenin yararına kullanılmaması

gibi nedenlerle meydana gelen zarar ve ziyandan doğrudan sorumludur.

 

15 Yıllık Müteselsil Sorumluluk Ne Anlama Geliyor?

Kanunun getirdiği en önemli ve ağır yükümlülük, "müteselsil sorumluluk" ve bunun süresidir. 4735 sayılı Kanun Madde 32, yapı denetimi hizmeti sunan bir müşavir firmanın, yukarıda sayılan hatalardan kaynaklanan zarar ve ziyandan, yapım işini üstlenen yüklenici ve alt yüklenicilerle birlikte on beş yıl süre ile müteselsilen sorumlu olduğunu belirtir.

  • Müteselsil Sorumluluk: Hukuki bir terim olan müteselsil sorumluluk, bir zarardan dolayı birden fazla kişinin birlikte sorumlu olması anlamına gelir. Zarar gören taraf (bu durumda idare), zararının tamamını sorumlu taraflardan herhangi birinden (sadece müşavirden, sadece yükleniciden veya her ikisinden birden) talep edebilir. Örneğin, bir tasarım hatası nedeniyle bir yapıda hasar oluşmuşsa, idare tüm zararı sadece müşavir firmadan talep etme hakkına sahiptir. Daha sonra müşavir firma, kendi payı dışındaki kısım için yükleniciye rücu edebilir (dava açabilir). Bu durum, idareye alacağını tahsil etme konusunda büyük bir güvence sağlar.
  • 15 Yıllık Süre: Bu sorumluluğun, yapının kesin kabul onay tarihinden itibaren on beş yıl gibi çok uzun bir süre devam etmesi, müşavir firmaların üstlendiği riskin büyüklüğünü göstermektedir. Bu süre, binaların ekonomik ömrü ve gizli ayıpların ortaya çıkma potansiyeli göz önünde bulundurularak belirlenmiştir.

Bu ağır sorumluluğun bir sonucu olarak, kanun bu tür hataları yapan müşavir firmalar hakkında, zararın tazmin edilmesinin yanı sıra, 27. madde uyarınca cezai sorumluluk ve ihalelerden yasaklama gibi ek yaptırımların da uygulanmasını öngörür.

 

Sonuç

Müşavir firmalar, kamu projelerinin beyni ve gözü konumundadır. Üstlendikleri bu kritik rol, beraberinde büyük bir hukuki sorumluluk getirmektedir. Tasarım hatalarından denetim eksikliklerine kadar geniş bir yelpazede ortaya çıkabilecek kusurlar, müşavir firmayı doğrudan mali sorumluluk altına sokar. Özellikle 4735 sayılı Kanun ile tanımlanan ve yüklenici ile birlikte paylaşılan 15 yıllık müteselsil sorumluluk, bu alanda faaliyet gösteren firmaların mesleki özen ve liyakat göstermelerinin ne kadar hayati olduğunu ortaya koymaktadır. Bu ağır yükümlülük, nihayetinde kamu kaynaklarıyla inşa edilen yapıların kalitesini ve güvenliğini artırmayı amaçlayan önemli bir güvencedir.