Kamu İhalelerinde İş Artışı (%20) ve İş Eksilişi Kuralları

Kamu projeleri kağıt üzerinde mükemmel planlansa da, sahadaki gerçekler (zemin sürprizleri, proje değişiklikleri vb.) iş miktarının artmasına veya azalmasına neden olabilir. Kanun koyucu, bu esnekliği sağlamak için "İş Artışı" ve "İş Eksilişi" mekanizmalarını kurmuştur.

İş Artışı (%20 Kuralı)

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 24. maddesine göre; öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, sözleşme bedelinin belirli bir oranına kadar aynı yükleniciye iş yaptırılabilir.

  • Birim Fiyatlı Sözleşmelerde: Sözleşme bedelinin %20'sine kadar iş artışı yapılabilir.
  • Anahtar Teslim Götürü Bedel Sözleşmelerde: Sözleşme bedelinin %10'una kadar iş artışı yapılabilir.
  • Şartlar: Artışa konu işin, esas proje içinde kalması ve idareyi külfete sokmadan asıl işten ayrılmasının mümkün olmaması gerekir.

%20'yi Aşarsa Ne Olur?

Eğer iş artışı %20'yi (veya götürü bedelde %10'u) aşıyorsa, artan kısım mevcut sözleşme kapsamında yapılamaz. O kısım için iş tasfiye edilir (bitirilir) ve kalan işler için yeni bir ihale yapılır.

  • İstisna: Birim fiyatlı yapım işlerinde, Cumhurbaşkanı kararı ile bu oran %40'a kadar çıkarılabilir.

İş Eksilişi ve %80 Kuralı

Bazen de işler planlanandan az tutabilir. İdare, işi eksilterek tamamlayabilir.

Ancak Kanun yükleniciyi korumak için bir sınır koymuştur: İşin, sözleşme bedelinin %80'inden daha düşük bir bedelle tamamlanması durumunda;

  • Yüklenici işi bitirmek zorundadır.
  • Ancak İdare, yapılmayan kısmın (yani %80 ile gerçekleşen tutar arasındaki farkın) %5'i oranında yükleniciye tazminat (kâr mahrumiyeti karşılığı) ödemek zorundadır.

Örnek:

100 Milyon TL'lik bir iş, 70 Milyon TL'ye biterse (Sınır 80 Milyondu);

Fark: 80 - 70 = 10 Milyon TL.

Tazminat: 10 Milyon x 0.05 = 500.000 TL yükleniciye ödenir.

Süre Uzatımı

İş artışı yapıldığında, artan işin miktarına ve niteliğine uygun olarak yükleniciye ek süre (süre uzatımı) verilmesi zorunludur.

Sonuç

İş artışı ve eksilişi, kamu sözleşmelerinin doğal bir parçasıdır. Yükleniciler, %20 sınırına yaklaşıldığında İdareyi yazılı olarak uyarmalı ve işin durmaması için ya tasfiye ya da yeni ihale sürecinin planlanmasını talep etmelidir. Ayrıca iş eksilişi durumunda %5'lik tazminat hakkını unutmamalıdır.