"Kamu Yararı" Amacıyla Yapılan Usul Hatası, TCK 257 Suçunu Oluşturmaz!

Görevi kötüye kullanma (TCK 257) suçu, "görevin gereklerine aykırı hareket" etmeyi gerektirir. Ancak ceza hukukunda eylemin sadece dış dünyada (şeklen) hukuka aykırı olması yetmez, failin bunu "bilerek ve isteyerek" (kast) yapması gerekir. Peki, bir kamu görevlisi, mevzuattaki (örn: İhale Kanunu) bir usul kuralını, daha üst bir kamu yararını (örn: ülkenin tanıtımı) sağlamak amacıyla ihlal ederse, TCK 257'nin manevi unsuru (kastı) oluşmuş sayılır mı? Bu tür karmaşık ceza ve idare hukuku sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, yaptığınız işlemlerin "kamu yararı" amacını ve ceza hukukunun "kast" unsurunu doğru analiz ederek savunmanızı güçlendirmenizi sağlar. Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun 2009/187 K. sayılı kararı, bu konuda "manevi unsuru" öne çıkaran emsal bir niteliktedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 13.03.2007 gün ve 26-67 sayılı kararında da belirtildiği üzere, kuralları aşmanın memuriyette disiplin yaptırımını gerektiren bir karşılığı olabilecek ise de, eylemlerin sağladığı toplumsal yararın derece ve düzeyi gözardı edilerek... tali ve şekli ihlallerin, görevi kötüye kullanma suçu kapsamında değerlendirilmesi, temel unsuru kasta dayanan suç ve ceza siyasetiyle de bağdaşmayacaktır."

Olayın Arka Planı: Müsteşarın İhale Usulü İhlalleri

Turizm Bakanlığı Müsteşarı (sanık), 8 ayrı yazıya "uygun görüş" vererek Bakan onayına sunar. Bu işlemler, ihale mevzuatını (2886 S.K. ve ilgili yönetmelik) dolanmakla eleştirilir:

  1. Kırkpınar Güreşleri: Yurt içinde yapılacak şapka, t-shirt dağıtım işini, yurt dışı tanıtımıyla irtibatlandırarak "Dış Ülkelerdeki Kuruluşların Yerel İhtiyaçlarına Ait Yönetmelik" kapsamında (İhale Kanunu'nu dolanarak) yaptırmak.
  2. Üç Osmanlı Başkenti Projesi: Yerel bir firmanın projesini, aynı usulle yurt dışı ajans üzerinden (Moskova Müşavirliği) yaptırmak.
  3. Fuar Standları: Berlin, Moskova, Londra fuarlarının stand işlerini, yerel müşavirliklerin yetkisini merkeze çekerek ve pazarlık usulüyle rekabet yaratmadan tek bir firmaya (Expo-B) vermek.

Savcılık, bu eylemlerin "görevin gereklerine aykırı" olduğunu, kamu zararına ve haksız menfaate yol açtığını iddia ederek TCK 257'den dava açar.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun Beraat Gerekçesi

YCGK, sanığın eylemlerini inceler ve Yargıtay 4. Ceza Dairesi'nin verdiği beraat kararını ONAR. YCGK'nın gerekçesi iki temele dayanır:

  1. TCK 257'nin Maddi Unsurları (Zarar/Menfaat) Yok:

YCGK, TCK 257'nin oluşması için "kamu zararı" veya "haksız menfaat"in somut olarak ispatlanması gerektiğini belirtir. Dosyadaki bilirkişi raporlarının (müfettiş raporları hariç) çelişkili olduğunu, hatta Londra Fuarı'ndaki KDV zararı iddiasının Bakanlıktan gelen dekontlarla (KDV ödenmediği) çürütüldüğünü tespit eder. Dolayısıyla suçun "objektif cezalandırma şartı" yoktur.

  1. TCK 257'nin Manevi Unsuru (Kast) Yok (En Önemli Gerekçe):

YCGK, maddi unsur oluşmasa bile, "manevi unsur" (kast) açısından da eylemi değerlendirir:

  • Sanık, bu işlemleri "devletin turizm politikası gereğince Türkiye turizmini geliştirme kaygısıyla" gerçekleştirmiştir.
  • Kırkpınar ve Üç Osmanlı projeleri, her ne kadar yurt içinde yapılsa da, esasen yurt dışı tanıtımıyla (Eurosport yayını, Türki Cumhuriyetler) irtibatlıdır. Bu usulün seçilmesi, suç kastını göstermez.
  • YCGK, önceki içtihatlarına (1995 ve 2007 tarihli kararlar) atıf yaparak, "toplumsal yarar" (ülke tanıtımı) amacıyla yapılan ve sadece "tali ve şekli ihlal" (usul hatası) niteliğinde kalan eylemlerin, TCK 257'nin "kast" unsurunu oluşturmayacağını vurgular.

Analizin Sonucu

Bu karar, TCK 257 (görevi kötüye kullanma) suçunun yorumlanmasında "şekilcilik" yerine "amacın" (kamu yararı) öne çıkabileceğini gösteren çok önemli bir içtihattır.

  • İdareler ve Kamu Görevlileri İçin: Mevzuata (örn: İhale Kanunu) aykırı bir işlem yapılmış olsa bile, bu işlemin neden yapıldığı (kast) ceza yargılamasının sonucunu belirler. Eğer eylemin amacı "kamu yararını" sağlamaksa ve bu işlem sonucunda somut bir zarar veya haksız menfaat doğmamışsa, TCK 257'den ceza alınması (YCGK içtihadına göre) mümkün değildir.
  • Hukuki Çıkarım: Görevi kötüye kullanma suçunda "manevi unsur" (kast), failin sadece mevzuata aykırı davrandığını bilmesi değil, bu aykırılıkla birlikte zarar vermeyi veya menfaat sağlamayı da istemesidir. Kamu yararı amacı, bu özel kastı ortadan kaldıran bir savunma mekanizması olarak kabul edilmektedir.