TCK 257'de "Kamu Zararı" Araştırması: Zararın Sonradan Giderilmesi Suçu Ortadan Kaldırır mı?

Görevi kötüye kullanma (TCK 257) suçunun oluşabilmesi için, kamu görevlisinin norma aykırı davranışına ek olarak "kamunun zararına neden olma", "kişilerin mağduriyeti" veya "haksız menfaat sağlama" unsurlarından birinin gerçekleşmesi şarttır. Peki, ihale konusu işte tespit edilen eksiklikler (ve oluşan kamu zararı) yargılama aşamasında yüklenici tarafından giderilirse, TCK 257'nin bu "objektif cezalandırma şartı" ortadan kalkar mı? Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, "kamu zararı"nın doğru tespiti ve "zararın giderilmesi"nin hukuki sonuçları konusunda net bir yol haritası çizmenizi sağlar. Yargıtay 5. Ceza Dairesi'nin 2023/8551 K. sayılı kararı, bu konudaki kafa karışıklığını gidermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Görev kötüye kullanma suçunun oluşabilmesi için objektif cezalandırma şartı olan "kişilerin mağduriyetine" veya "kamunun zararına neden olma" ya da "kişilere haksız bir menfaat sağlama" koşullarından birisinin de mevcut olması gerektiği gözetildiğinde... yargılama aşamasında ... kamu zararının ödendiği ve inşaatın yapı kullanma belgesi ile kesin kabul işleminin yapıldığı kabulüyle sanıkların yüklenen suçtan cezalandırılmalarına karar verilmiştir. ... ancak tahmini bedeli tespit edilmeden yüklenici şirkete 85.000 TL bedel ile verilen malzemelerin değerinin yargılama aşamasında belirlenmediği nazara alınarak, ... eksik inceleme... sonucu yazılı şekilde mahkumiyetlerine karar verilmesi..."

Olayın Arka Planı: Yeni İhaleye 2. El Malzeme

Bir belediye, "Günlük 50 Baş Sığır Kesimhanesi Yapımı" işi için ihaleye çıkar. İhale, yeni malzeme kullanılmasını öngörmektedir. Ancak Belediye Başkanı, Fen Memuru ve Komisyon Üyeleri (sanıklar), yüklenici firmanın İstanbul'dan getirdiği ikinci el (çıkma) prefabrik betonarme malzemeleri kullanmasına göz yumar. Hatta bu duruma cevaz vermek için sonradan ek sözleşme imzalanır ve belediyeye ait (ama değeri tespit edilmeyen) 2. el malzemeler 85.000 TL bedelle yükleniciye satılır.

Hukuki Süreç:

  1. İddianame (Savcılık): Sanıkların mevzuata aykırı bu eylemlerle kamu zararına (bilirkişi raporuna göre) ve haksız menfaate yol açtıkları iddiasıyla TCK 257'den dava açılır.
  2. Yargılama Aşaması: Yargılama devam ederken, Asliye Hukuk Mahkemesince tespit edilen eksiklikler yüklenici firma tarafından tamamlanır, "kamu zararı" ödenir ve belediye 28.01.2015'te yapı kullanma izni, 08.05.2015'te ise kesin kabul yapar.
  3. Yerel Mahkeme Kararı: Asliye Ceza Mahkemesi, "zararın sonradan giderilmiş olmasına" rağmen, suçun işlendiği tarihte (2. el malzeme kullanıldığında) kamunun zarara uğratıldığı tespitiyle sanıklar hakkında mahkumiyet kararı verir.

Yargıtay'ın Bozma Gerekçesi: Zarar Tespiti Eksik

Yargıtay 5. Ceza Dairesi, kararı "eksik inceleme" gerekçesiyle BOZAR. Yargıtay'ın bozma gerekçesi, "zarar giderildi, suç oluşmadı" değildir. Aksine, "mahkemenin, zararın ne kadar olduğunu somut olarak tespit edememiş olmasıdır":

  • TCK 257'nin oluşması için "kamu zararı"nın suç tarihinde varlığı yeterlidir. Zararın sonradan giderilmesi (etkin pişmanlık), ancak cezada indirim nedeni (TCK 168 gibi, ancak GKK'da özel hüküm yoksa TCK 62 takdiri indirim) olabilir, suçu ortadan kaldırmaz.
  • Mahkeme, "kamu zararı var" diyerek mahkumiyet vermiş, ancak bu zararın miktarını denetime elverişli şekilde belirlememiştir.
  • Özellikle, belediyenin yükleniciye 85.000 TL'ye sattığı "ikinci el prefabrik malzemelerin" gerçek değerinin ne olduğu yargılama aşamasında hiç araştırılmamıştır. Belki de bu malzemelerin değeri çok daha yüksekti ve bu satış başlı başına bir kamu zararı oluşturuyordu.
  • Yargıtay, mahkemenin "tüm isnatlar yönünden objektif cezalandırma koşullarının (zarar/menfaat) ne şekilde gerçekleştiğini" tartışıp, malzemelerin değerini tespit ettikten sonra karar vermesi gerektiğini belirtmiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, TCK 257 yargılamalarında "zarar" unsurunun titizlikle araştırılması gerektiğini göstermektedir.

  • Firmalar (Yükleniciler) İçin: Bir yapım işinde sözleşmeye aykırı (örn: 2. el) malzeme kullanılması TCK 257 (görevi kötüye kullanma suçuna iştirak) veya TCK 236 (edimin ifasına fesat) kapsamında risk doğurur. Yargılama sırasında eksikleri tamamlayarak "zararı gidermek", kesin kabulü sağlamak, ceza davasının düşeceği veya beraat alınacağı anlamına gelmez.
  • İdareler (Kamu Görevlileri) İçin: Kamu zararının sonradan yüklenici tarafından karşılanmış olması, suçu işlediği iddia edilen kamu görevlisinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Yargıtay, suçun işlendiği andaki zararın varlığına bakar.
  • Hukuki Çıkarım: TCK 257'de "kamu zararı" objektif bir şarttır ve mahkeme tarafından miktarının (veya en azından varlığının) somut olarak tespit edilmesi gerekir. Zarar tespit edilmeden (veya "zarar giderildi" denilerek araştırma yapılmadan) mahkumiyet kararı verilmesi, Yargıtay tarafından "eksik inceleme" olarak değerlendirilmektedir.