Deneyimin Belgelenmesindeki Kritik Eşik

Kamu ihalelerinde, bir yapım işinin sevk ve idaresini üstlenen mühendis veya mimarlar için "iş yönetme belgesi," gelecekteki ihalelere katılım için altın değerinde bir anahtardır. Bu belge, kişinin sadece teorik bilgiye değil, aynı zamanda büyük projeleri yönetme tecrübesine ve yeterliğine sahip olduğunu resmi olarak kanıtlar. Ancak bu değerli belgeye hak kazanmanın koşulları, uygulamada bazı tereddütlere yol açıyordu. Mevzuat, belgeyi alabilmek için bir dizi kümülatif (birikimli) şart öngörmektedir.

Peki, bir yönetici bu şartlardan birkaçını sağlamış ancak sonuncusunu projenin bitiminden hemen sonra tamamlamışsa ne olacaktı? Örneğin, 5 yıllık kesintisiz görev şartını geçici kabulden bir hafta sonra dolduran bir mühendis, belgeyi alabilir miydi? Yoksa tüm şartların projenin resmi bitiş anı olan "geçici kabul" tarihinden önce tamamlanmış olması mı gerekiyordu? Kamu İhale Kurulu (KİK), 2021/DK.D-282 sayılı ilke kararıyla bu gri alana netlik getirerek, iş yönetme belgesi için "ya hep ya hiç" kuralını benimsemiştir.

 

Hukuki Zemin: Üçlü Şart Zinciri

İş yönetme belgesi alabilmek için mevzuatın aradığı üç temel ve birbiriyle bağlantılı koşul bulunmaktadır:

Fiili Görev Oranı: Belgeye konu işin, ilk sözleşme bedelinin en az %80'i oranındaki kısmında fiilen yönetici olarak görev yapmış olmak.

Kesintisiz Görev Süresi: İşin bitim tarihi itibarıyla, o şirketteki yönetme görevini aralıksız olarak en az beş yıldır sürdürüyor olmak.

Mesleki Tecrübe: En az beş yıllık mühendislik veya mimarlık tecrübesine (diploma tarihinden itibaren) sahip olmak.

Sorun, bu üç şartın tamamlanması gereken "son tarih" konusunda ortaya çıkıyordu. Kimi yorumcular, önemli olanın bu şartların eninde sonunda sağlanması olduğunu savunurken, daha katı bir yorum, tüm bu yeterliklerin işin tamamlandığı anda mevcut olması gerektiğini ileri sürüyordu. Bu durum, özellikle uzun süreli projelerde, birkaç günle veya ayla şartları kaçıran yöneticiler için ciddi hak kayıplarına neden olma potansiyeli taşıyordu.

 

KİK'in Düzenleyici Kurul Kararı

KİK, bu belirsizliği ortadan kaldırmak için son derece net ve keskin bir yorum getirmiştir. Kurul, bu üç şartın temel amacının, kişinin "işi yönetme tecrübesine ve yeterliliğine sahip olup olmadığının tespiti" olduğunu vurgulamıştır. Bu tespitin yapılacağı an ise, işin hukuken ve fiilen tamamlandığı an olan "geçici kabul" anıdır.

Bu mantık silsilesiyle KİK, oy çokluğu ile aldığı kararda şu sonuca varmıştır:

Yukarıda sayılan koşullardan herhangi birinin işin geçici kabul tarihinden önce sağlanamaması halinde, ilgili kişiye iş deneyim belgesi düzenlenemez.

Bu karar, şartların "kümülatif" ve "bütüncül" olduğunu ve hepsinin aynı anda, projenin bitiş çizgisini geçmeden önce sağlanması gerektiğini tescil etmiştir. Geçici kabul tutanağı imzalandıktan sonra tamamlanan bir şart, geriye dönük olarak belge hakkı doğurmayacaktır.

 

Kararın Değerlendirilmesi

KİK'in bu kararı, ilk bakışta katı ve şekilci bir yorum gibi görülebilir. Birkaç günle 5 yıllık görev süresini kaçıran bir mühendisin, yıllarca yönettiği bir projeden hiçbir deneyim belgesi alamaması hakkaniyete aykırı görünebilir.

Tartışmalı Yönleri (Hakkaniyet Sorunu): Karar, "öz" yerine "şekle" odaklandığı eleştirisine açıktır. Fiilen devasa bir projeyi başarıyla yönetmiş bir kişinin, sırf takvimdeki bir tarihe takılarak deneyimini belgeleyememesi, mevzuatın ruhuyla çelişiyor gibi durmaktadır. Oy çokluğu ile alınmış olması da, Kurul içinde bile bu konuda farklı görüşlerin olduğunu göstermektedir.

Olumlu Yönleri (Hukuki Güvenlik ve Standardizasyon): Diğer yandan karar, son derece önemli bir hukuki belirsizliği ortadan kaldırmaktadır. "Geçici kabul" gibi net ve herkes için sabit bir tarihi milat olarak belirleyerek, idarelerin keyfi veya farklı yorumlar yapmasının önüne geçmiştir. Bu, tüm ülkede standart bir uygulama birliği sağlar. Ayrıca, "yeterliğin işin bittiği anda mevcut olması" prensibi, iş deneyimi müessesesinin ciddiyetini ve güvenilirliğini koruyan bir yaklaşımdır. Aksi takdirde, proje bittikten aylar sonra tamamlanan bir şartla belge alınmasının önü açılabilirdi ki bu, sistemin sulandırılması anlamına gelirdi.

 

Sonuç

KİK'in 2021/DK.D-282 sayılı kararı, iş yönetme belgesi alma sürecine ilişkin kuralları netleştirmiş ve bu konudaki tüm tartışmalara son vermiştir. Artık kural basittir: Bir yönetici, işin en az %80'ini yönetme, 5 yıl kesintisiz görev yapma ve 5 yıllık mesleki tecrübeye sahip olma şartlarının üçünü birden, projenin geçici kabulü yapılmadan önce tamamlamak zorundadır. Bu şartlardan tek bir tanesi bile o tarihe kadar eksik kalırsa, belge alma hakkı tamamen ortadan kalkacaktır. Bu karar, her ne kadar bazı durumlarda hakkaniyete aykırı sonuçlar doğurma potansiyeli taşısa da, idari işlemlerde standardizasyonu ve hukuki öngörülebilirliği sağlama adına atılmış önemli bir adımdır.