Kamu ihalelerinde isteklilerin, ihale konusu işi yapmaya yetkin olduklarını gösteren mesleki ve teknik yeterlilik belgeleri sunmaları zorunludur. Bu belgelerin en önemlilerinden biri olan iş deneyim belgesi, bir firmanın veya kişinin geçmişte üstlendiği ve başarıyla tamamladığı işlerin niteliğini ve bedelini kanıtlar. Ancak, özellikle yapım işi ihalelerinde, mühendis ve mimarlar için özel bir düzenleme getirilmiştir: Mezuniyet belgelerinin, belirli koşullar altında iş deneyimi yerine kullanılması mümkündür. Bu mekanizma, sektördeki genç ve deneyimsiz profesyonellerin önünü açarken, kamu ihalelerinde rekabetin artmasını da sağlamaktadır.

Mezuniyet Belgesinin İş Deneyimi Yerine Geçmesinin Hukuki Temeli

Mezuniyet belgesinin iş deneyimini tevsik etmesi, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 62. maddesi (h) bendi ve "Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği" ile düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler, mühendis ve mimarların, aldıkları lisans eğitimine uygun yapım işi ihalelerinde, iş deneyimi olarak mezuniyet belgelerini sunabileceklerini hükme bağlamaktadır. Ancak bu imkân, her mühendis veya mimar için aynı şartlarda geçerli değildir.

  • İş deneyimi bulunmayan mühendis veya mimarlar: Bu kişilerin diplomalarıyla elde ettikleri deneyim, "toplam süresi onbeş yılı geçmemek kaydıyla mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl" için belirlenen bir tutar kadar dikkate alınır.
  • İş deneyimi bulunan mühendis veya mimarlar: Eğer mühendis veya mimarın adına düzenlenmiş bir iş bitirme, iş denetleme veya iş yönetme belgesi varsa, diploma on beş yıllık sınırlamaya tabi tutulmaksızın, mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl için belirlenen tutar kadar benzer iş deneyimi olarak değerlendirilebilir.

Bu ayrım, sektörde yeni olan profesyonelleri desteklerken, deneyimli olanların da mezuniyet sürelerini, mevcut deneyim belgelerine ek olarak kullanmalarına olanak tanır. Mezuniyet belgeleri için belirlenen tutar, her yıl Kamu İhale Kurumu tarafından güncellenen bir tebliğ ile ilan edilmektedir.

2025 yılı Diploma Tutarı

2025 yılı Mühendislik diploması, mezuniyet belgesi belge tutarı her yıl için 2.961.762 TL'dir. Bu tutar 1 Şubat 2026 yılında güncellenecek olup, 2026 yılı mühendislik, mezuniyet belge tutarı 2026 yılı Ocak ayında Resmi Gazetede yayımlanacaktır.

Tüzel Kişiliklerde Diploma Kullanımı

İş deneyimi olarak diploma kullanımı sadece gerçek kişilerle sınırlı değildir. Tüzel kişiler de (şirketler) belirli şartlar altında ortağı olan mühendis veya mimarların diplomalarını iş deneyimi olarak sunabilirler. Bu durumun en önemli koşulu, diploma sahibi ortağın, tüzel kişiliğin "en az beş yıldır % 51 veya daha fazla hissesine sahip" olmasıdır. Bu ortaklık durumu, ihalenin ilk ilan veya davet tarihinden sonra, yetkili merciler tarafından düzenlenecek bir belge ile tevsik edilmek zorundadır.

  • Ortaklık Süresi: Diplomanın kullanılabilmesi için ortağın, şirkette en az beş yıldır kesintisiz olarak %51 veya daha fazla hisseye sahip olması gerekir.
  • Belge Tutarı ve Sınırlama: Bu kapsamda sunulan diplomaların bedeli, iş deneyimi olan hallerde on beş yıllık süre sınırlamasına tabi olmaksızın, mezuniyetten sonra geçen her yıl için hesaplanan tutar üzerinden değerlendirilebilir.
  • Birden Fazla Kullanım: Bir gerçek kişinin diploması, birden fazla ihalede veya birden fazla şirket tarafından kullanılamaz. Bu kural, iş deneyiminin gerçek ve spesifik bir bilgiye dayanması ilkesini korur.

Uygulama Sorunları ve Yargı Kararları

Diploma ve iş deneyimi arasındaki ilişki, uygulamada bazı tartışmalara ve hukuki sorunlara yol açabilmektedir.

  • Mezuniyet Yılı ve Süre Hesabı: Mezuniyetten sonra geçen sürenin tespiti, yıl, ay ve gün hesabına göre yapılmalıdır. Bu sürenin doğru hesaplanması, diplomanın iş deneyimi olarak kabul edileceği tutarı doğrudan etkiler.
  • Benzer İş Tanımı: Diplomanın, ihale konusu işe "benzer iş" grubunda yer alan bir alanda alınmış olması gerekir. İhale dokümanında hangi mühendislik veya mimarlık bölümlerinin benzer işe denk sayılacağının belirtilmesi zorunludur. Bu tanımın daraltılması veya genişletilmesi, rekabeti etkileyebilir ve hukuki itirazlara konu olabilir.
  • Tüzel Kişiliklerde Hisse Devri: Bir tüzel kişiliğin, diplomasını iş deneyimi olarak kullanabilmek için ortağın en az beş yıldır %51 hisseye sahip olması şartı, hisse devirlerinin veya ortaklık yapısındaki değişikliklerin titizlikle incelenmesini gerektirir. Bu şartın ihlal edildiğinin sonradan tespiti, sözleşmenin feshine ve yasaklama kararı alınmasına neden olabilir.

Sonuç

Mezuniyet belgesinin iş deneyimi yerine kullanılması, kamu ihale sisteminin genç profesyonellere fırsat tanıma ve rekabeti artırma yönündeki önemli bir adımıdır. Ancak bu mekanizmanın etkin ve adil bir şekilde işlemesi, hem idarelerin hem de isteklilerin yasal düzenlemeler ve ilgili mevzuata titizlikle uymasına bağlıdır. Özellikle diploma bedelinin doğru hesaplanması, ortaklık yapısı şartlarının sağlanması ve sahte belge kullanımından kaçınılması, bu sürecin temelini oluşturur. Yargı kararları, bu konularda şeffaflığı ve dürüstlüğü esas alarak, hatalı ve hileli uygulamalara karşı caydırıcı bir rol oynamaktadır. Bu sayede, diplomalar, sadece bir mezuniyet belgesi olmaktan öte, yetkinliği ve deneyimi kanıtlayan değerli birer araç haline gelmektedir.