AYM'den Emsal Karar: İptal Edilen İhalenin Damga Vergisi Geri Alınabilecek!

İhale süreçlerinde, özellikle yargı kararları veya KİK itirazları sonucu ihalenin iptal edilmesi, sözleşmeyi imzalayan yükleniciler için ciddi mali yükler doğurmaktadır. Bu yüklerin başında, fiilen uygulanmayan bir sözleşme için ödenmiş olan yüksek tutarlı damga vergileri geliyordu. Anayasa Mahkemesi'nin 13/12/2022 tarih ve E:2022/125, K:2022/162 sayılı kararı, bu konudaki mağduriyeti gideren tarihi bir adım olmuştur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, bu yeni hukuki gelişmeleri lehinize kullanmanızı sağlayacaktır.

Kararın İlgili Kısmı

"...sözleşmenin hükmünden faydalanılmayan dönemlere yönelik damga vergisinin ret ve iade edilmemesinin kişilere aşırı külfet yüklediği ve kuralın orantılı olmadığı sonucuna ulaşılmıştır." (AYM'nin iptal gerekçesi)

"Sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisi ret ve iade edilmez." (AYM tarafından iptal edilen hüküm)

Yargı Kararıyla İptal Edilen İhale ve Damga Vergisi Sorunu

Davaya konu olayda, bir ihale yargı kararı sonucunda iptal edilmiştir. İhale iptal edilmeden önce sözleşmeyi imzalayan ve damga vergisini ödeyen firma, ihalenin iptali üzerine sözleşmenin hükmünden faydalanamamıştır. Firma, ödediği damga vergisinin iadesi talebiyle dava açmıştır.

İlk Değerlendirme: Kanun İadeye İzin Vermiyordu

Davaya bakan Danıştay, o tarihte yürürlükte olan 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'ndaki parantez içi hükmü ("Sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisi ret ve iade edilmez.") uygulamak zorundaydı. Ancak Danıştay, bu kuralın Anayasa'nın mülkiyet hakkı ve hukuk devleti ilkelerine aykırı olduğu kanısına vararak konuyu iptal istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne taşımıştır.

Anayasa Mahkemesi'nin Analizi: Kural "Orantılı" Değil

Anayasa Mahkemesi, vergilendirmenin mülkiyet hakkına bir müdahale olduğunu kabul etmiştir. AYM, kuralın "kanunilik" ve "kamu yararı" şartlarını taşısa da "ölçülülük" ilkesine aykırı olduğunu tespit etmiştir. Mahkeme, ironik bir çelişkiye dikkat çekmiştir: İhale kararı iptal edilince damga vergisi iade edilirken, sözleşme iptal edilince verginin iade edilmemesi çelişkili bir uygulamadır. AYM, ihalenin iptaliyle sözleşmenin uygulanamaz hale geldiğini, firmanın avantajdan mahrum kaldığını ve buna rağmen tüm vergiyi ödemenin orantısız ve aşırı bir külfet yüklediğine karar vererek kuralı iptal etmiştir.

Analizin Sonucu

Bu AYM kararı, iptal edilen ihalelerdeki damga vergisi yükünü ortadan kaldırmıştır.

  • İdareler İçin: İptal edilen ihalelerde, sözleşme imzalanmış olsa dahi, yüklenicilerin hükmünden faydalanılmayan kısma ilişkin damga vergisi iadesi taleplerini (ret ve iade) kabul etmeleri gerekecektir.
  • Yükleniciler İçin: İster KİK kararı ister yargı kararı ile ihale iptal edilsin, imzalanan sözleşme nedeniyle ödedikleri damga vergisinin (sözleşmenin uygulanmayan kısmına isabet eden) iadesini talep etme hakları doğmuştur. Bu karar, benzer durumlardaki başvurular için emsal teşkil edecektir.